PositiveLife

Cytat Marka Giermasińskiego, „Socjalizm to najdłuższa i najtrudniejsza droga od kapitalizmu do kapitalizmu”, jest niezwykle trafnym stwierdzeniem, które, analizowane przez pryzmat filozofii i psychologii, ujawnia głębokie mechanizmy ludzkiego dążenia do (pozornej) doskonałości, utopijnych wizji i nieuchronnego powrotu do fundamentalnych zasad.

Psychologicznie, cytat dotyka cykliczności ludzkich aspiracji i frustracji. Ludzkość, w swoim nieustannym poszukiwaniu lepszego ustroju, często ulega pokusie tworzenia systemów alternatywnych, obiecujących ucieczkę od realnych lub postrzeganych mankamentów istniejącego porządku. W tym przypadku, kapitalizm, z jego nierównościami, konkurencją i dominacją kapitału, staje się punktem wyjścia dla utopii socjalistycznej, która obiecuje równość, sprawiedliwość społeczną i wspólne dobro.

Jednakże, jak sugeruje Giermasiński, ta „droga” jest nie tylko długa, ale i trudna. Trudność ta wynika z fundamentalnych prawideł psychologii człowieka. Socjalizm, by w pełni funkcjonować, wymagałby redefinicji ludzkiej natury – odejścia od egoizmu, dążenia do osobistego zysku, ambicji i naturalnej skłonności do gromadzenia zasobów. W swojej idealistycznej formie, socjalizm ignoruje psychologiczne potrzeby jednostki związane z autonomią, uznaniem i poczuciem sprawczości.

Droga ta jest długa, ponieważ wymaga próby forsowania zmian behawioralnych na ogromną skalę, co jest z natury procesem wyczerpującym i często skazanym na porażkę. Kiedy te idealistyczne założenia zderzają się z rzeczywistością ludzkich potrzeb i naturalnych dążeń, następuje frustracja, rozczarowanie i ostatecznie, powrót do punktu wyjścia — do kapitalizmu.

Powrót do Kapitalizmu

Ten powrót do kapitalizmu nie jest porażką ideologii samej w sobie, lecz potwierdzeniem psychologicznej odporności pewnych fundamentalnych zasad społeczno-ekonomicznych. Kapitalizm, w swojej surowej formie, opiera się na prostych, choć często brutalnych, zasadach wolnego rynku, konkurencji i jednostkowej odpowiedzialności.

Psychologicznie, odpowiada to w pewien sposób na nasze pierwotne potrzeby przetrwania, dążenia do dominacji, gromadzenia i zabezpieczenia.

Giermasiński w przewrotny sposób sugeruje, że

jakakolwiek próba budowania alternatywnych systemów jest jedynie objazdem, który ostatecznie prowadzi z powrotem do punktu początkowego, ponieważ nieuchronnie zderza się z niezmienną ludzką naturą.

Socjalizm, zamiast być liniową progresją, staje się cyklem, symbolicznym błądzeniem w poszukiwaniu utopii, która ostatecznie musi ustąpić miejsca bardziej pragmatycznym i psychologicznie ugruntowanym formom organizacji społecznej.