Bogów na świecie najpierw stworzył strach.
Lęk egzystencjalny, przed nieznanym i śmiercią, napędza ludzką potrzebę tworzenia bogów dla bezpieczeństwa i sensu.
Lęk jako siła napędowa kreacji: Filozoficzno-psychologiczna podróż do genezy bogów.
Cytat "Bogów na świecie najpierw stworzył strach", nieznanego autora, to głęboka psychologiczno-filozoficzna refleksja nad genezą religii i wierzeń. Nie sugeruje on, że bogowie są iluzją, lecz że ich powstanie jest ściśle powiązane z fundamentalnym ludzkim doświadczeniem – lękiem.
Z perspektywy psychologicznej, strach, a w szczególności lęk egzystencjalny przed nieznanym, śmiercią, chaosem i bezsensownością, jest potężną siłą napędową ludzkiej psyche. W obliczu zagrożeń, niewytłumaczalnych zjawisk naturalnych i poczucia bezradności, umysł ludzki dąży do nadania sensu i kontrolowania rzeczywistości. Tworzenie bogów, bóstw czy sił wyższych jest więc formą adaptacyjną, próbą zrozumienia i usystematyzowania świata, a co za tym idzie – złagodzenia poczucia zagrożenia.
Bogowie stają się wówczas projekcją ludzkich potrzeb: zapewniają poczucie bezpieczeństwa („bogowie nas chronią”), nadzieję na przetrwanie po śmierci („życie wieczne”), wyjaśniają niewytłumaczalne („gniew bogów”) i nakładają ramy moralne, które porządkują społeczeństwo („boskie prawa”). W tym kontekście, strach nie jest jedynie paraliżującą emocją, ale katalizatorem dla powstania złożonych systemów wierzeń i rytuałów, które zaspokajają fundamentalne potrzeby psychologiczne jednostki i grupy.
Kognitywne i ewolucyjne aspekty strachu w kreacji bogów:
Z punktu widzenia psychologii ewolucyjnej, skłonność do nadawania znaczeń i tworzenia narracji jest cechą adaptacyjną. Ludzie, w obliczu nieprzewidywalnego środowiska, rozwinęli zdolność do wyszukiwania wzorców i przyczynowości, nawet tam, gdzie jej obiektywnie nie ma. Ta tendencja (np. apofenia i pareidolia) może prowadzić do antropomorfizacji sił natury i przypisywania im intencji, co jest krokiem w kierunku tworzenia personifikacji, a następnie bóstw. Strach przed drapieżnikami, burzami czy nieurodzajem skłaniał do poszukiwania wyjaśnień i sposobów na przebłaganie lub kontrolowanie tych sił.
Reasumując, cytat wskazuje na prymarną rolę lęku jako siły motywującej do konstruowania transcendentnych ram odniesienia, które dają poczucie panowania nad niepokojącą niewiadomą i dostarczają psychologicznego ukojenia. Bogowie, w tej interpretacji, są manifestacją ludzkiego pragnienia sensu, porządku i bezpieczeństwa w świecie pełnym wyzwań.