Człowiek może się posunąć o wiele dalej, by uniknąć tego, czego się boi, niżby zyskać to, czego pragnie.
Strach i unikanie bólu są silniejszym motorem działań niż dążenie do nagród. To pierwotny imperatyw przetrwania, wpływający na nasze wybory.
Cytat Dana Browna: „Człowiek może się posunąć o wiele dalej, by uniknąć tego, czego się boi, niżby zyskać to, czego pragnie”, uderza w samo serce ludzkiej motywacji i dynamiki psychicznej, odsłaniając głęboko zakorzenione mechanizmy obronne i ich dominującą rolę w kierowaniu naszymi działaniami. Filozoficznie, możemy odnieść się do myśli Arthura Schopenhauera, który w swojej koncepcji woli życia podkreślał, że ludzkość jest fundamentalnie napędzana przez ślepą, irracjonalną siłę, która objawia się również w unikaniu cierpienia i bólu. Unikanie bólu i zagrożenia to pierwotny imperatyw, zakorzeniony w naszym instynkcie przetrwania, który ma ewolucyjne podłoże. Strach, jako silna i często paraliżująca emocja, jest sygnałem potencjalnego uszczerbku, utraty, a nawet śmierci. Natura wyposażyła nas w potężne mechanizmy reagowania na ten stan, często przewyższające siłą motywację do osiągania przyjemności czy nagród.
Z perspektywy psychologicznej, cytat ten znakomicie ilustruje asymetrię między motywacją „do” (osiągania celów, pragnień) a motywacją „od” (unikania zagrożeń, lęków). Psychologia poznawcza i behawioralna od dawna zwraca uwagę na fakt, że negatywne bodźce (jak strach czy zagrożenie) są przetwarzane w mózgu szybciej i z większą intensywnością niż bodźce pozytywne. Teoria perspektywy Daniela Kahnemana i Amosa Tversky’ego, choć dotyczy decyzji ekonomicznych, doskonale odzwierciedla tę tendencję, pokazując, że strata jest odczuwana bardziej intensywnie niż analogiczny zysk. Oznacza to, że potencjalna konsekwencja unikania czegoś, co wywołuje lęk (np. utrata bezpieczeństwa, samotność, porażka), może stać się znacznie silniejszym motorem działań niż dążenie do czegoś pozytywnego (np. sukces, miłość, bogactwo).
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Kluczowe znaczenie psychologiczne tego cytatu leży w uświadomieniu sobie, że lęk często staje się niewidzialnym dyrygentem naszych wyborów. Podejmujemy irracjonalne decyzje, ponosimy ogromne koszty emocjonalne i materialne, a często rezygnujemy z autentycznych pragnień, tylko po to, by uciec od hipotetycznej lub realnej wizji czegoś, co nas przeraża. To może prowadzić do stagnacji, ograniczania własnego potencjału, a nawet do autodestrukcyjnych zachowań. Zrozumienie tej dynamiki pozwala nam świadomiej podchodzić do naszych motywacji, identyfikować ukryte lęki i pracować nad ich przezwyciężeniem, zamiast pozwalać im na niekontrolowane kierowanie naszym życiem.