Człowiek zadowala się ciszą tylko wtedy, gdy prawda jest zbyt okrutna, aby można było ją przyjąć.
Człowiek ucieka w ciszę, gdy prawda jest zbyt bolesna, aby ją zaakceptować, chroniąc psychiczną równowagę kosztem ignorowania rzeczywistości.
Cisza jako mechanizm obronny przed okrutną prawdą: psychologiczne aspekty ucieczki w niepamięć
Cytat Johna Graya: „Człowiek zadowala się ciszą tylko wtedy, gdy prawda jest zbyt okrutna, aby można było ją przyjąć” to głębokie spojrzenie na jeden z najbardziej fundamentalnych mechanizmów obronnych ludzkiej psychiki: ucieczkę od rzeczywistości. W kontekście filozoficznym, odnosi się on do istoty naszej zdolności do konstruowania subiektywnych narracji, które mają nas chronić przed trudnymi aspektami egzystencji.
Z psychologicznego punktu widzenia, cisza, o której pisze Gray, nie jest po prostu brakiem dźwięku; jest to aktywny wybór, często podświadomy, aby nie skonfrontować się z informacjami, które mogłyby zagrozić naszej spójności psychicznej, tożsamości lub poczuciu bezpieczeństwa. Mówimy tu o dyskomforcie poznawczym – stanie napięcia, który pojawia się, gdy nasze przekonania, postawy lub działania są niespójne. Kiedy prawda jest „zbyt okrutna”, oznacza to, że jej przyjęcie wymagałoby głębokiej rewizji naszych fundamentalnych założeń o świecie, sobie samym lub innych. Może to dotyczyć traumy, straty, zdrady, porażki, ale także egzystencjalnych prawd o naszej śmiertelności, braku kontroli nad życiem czy absurdalności istnienia.
Cisza staje się zatem schronieniem, gdzie umysł może uniknąć bolesnego przetwarzania informacji. Jest to forma wyparcia, stłumienia, a czasem nawet celowego zignorowania dostępnych faktów. W perspektywie psychoanalitycznej, ego broni się przed destabilizującymi impulsami id lub surowymi wymogami superego. W ujęciu poznawczo-behawioralnym, jest to strategia unikania, która choć doraźnie zmniejsza lęk, na dłuższą metę może prowadzić do nieadaptacyjnego zachowania, braku rozwoju i narastania problemów.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Społecznie, zbiorowa cisza wokół pewnych tematów (np. niewygodnych faktów historycznych, niesprawiedliwości społecznych) również odzwierciedla ten mechanizm. Społeczeństwa, podobnie jak jednostki, mogą „zadowalać się ciszą”, aby uniknąć konfrontacji z niewygodnymi prawdami, które mogłyby zagrozić ich spójności lub poczuciu tożsamości.
Ostatecznie, cytat Graya przypomina nam o inherentnej ludzkiej tendencji do unikania bólu i utrzymywania psychicznej równowagi, nawet kosztem ignorowania rzeczywistości. Jest to paradoks naszej natury – jednocześnie dążymy do prawdy, ale też uciekamy przed nią, gdy jej ciężar staje się nie do zniesienia.