Demokracją nazywamy ustrój, w którym racja nie leży po stronie mądrzejszych, tylko liczniejszych.
Demokracja: siła liczby determinuje rację, spychając mądrość; psychologicznie to konformizm i populizm nad racjonalnością.
Cytat Andrzeja Majewskiego – „Demokracją nazywamy ustrój, w którym racja nie leży po stronie mądrzejszych, tylko liczniejszych.” – trafia w samo sedno fundamentalnego dylematu demokracji, stawiając go w świetle psychologii społecznej i filozofii politycznej. Jego moc tkwi w bezwzględnej obserwacji mechanizmu, który, choć u podstaw szczytny, łatwo może prowadzić do zaskakujących konsekwencji.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat dotyka głębokich mechanizmów podejmowania decyzji grupowych oraz zjawiska znanego jako mądrość tłumu kontra tyrania większości. Idea demokracji opiera się na założeniu, że zbiorowa inteligencja i różnorodność perspektyw (tzw. mądrość tłumu) prowadzą do lepszych decyzji niż te podejmowane przez elitę. Jednak Majewski odwraca ten optymistyczny obraz, wskazując na niebezpieczeństwo, gdy liczba staje się jedynym arbitrem prawdy i słuszności. Kiedy „racja leży po stronie liczniejszych”, proces podejmowania decyzji staje się podatny na szereg błędów poznawczych i presji społecznych.
Możemy tu mówić o konformizmie społecznym – jednostki, nawet jeśli wewnętrznie mają inne zdanie, mogą ulegać presji większości, aby uniknąć odrzucenia lub w poszukiwaniu akceptacji. Jest to proces, w którym siła społecznej aprobaty przewyższa siłę racjonalnego argumentu. Cytat Majewskiego podkreśla, że w takim systemie, głos mądrości, wiedzy eksperckiej czy głębokiej refleksji może zostać zagłuszony przez samą arytmetykę głosów. Nie chodzi tu o negowanie wartości partycypacji, ale o ostrzeżenie przed pułapką, w której jakość argumentu jest mniej ważna niż jego popularność.
Filozoficznie, autor odwołuje się do klasycznego problemu oświeconego despotyzmu kontra wolności obywatelskiej. Czy lepiej, aby rządzili najmądrzejsi, nawet jeśli bez zgody rządzonych, czy też abyDecyzje były podejmowane przez ogół, nawet jeśli nie zawsze optymalne? Majewski sugeruje, że demokracja, w swojej czystej formie, często wybiera drugą opcję, stawiając na wolność wyboru nad precyzją i optymalnością. To pociąga za sobą konsekwencje takie jak populizm, gdzie proste, chwytliwe hasła, trafiające w potrzeby i lęki mas, zyskują przewagę nad złożonymi, racjonalnymi argumentami, nierzadko wymagającymi większego wysiłku intelektualnego. Paradoksalnie, demokratyczny mechanizm może stworzyć środowisko, w którym ignorancja i emocje zyskują przewagę nad rozsądkiem, a to z kolei stanowi jedno z największych wyzwań dla współczesnych społeczeństw demokratycznych.
Silna strona cytatu tkwi w jego zdolności do sprowokowania refleksji nad fundamentalnymi słabościami systemu, który sami cenimy. Pokazuje, że psychologiczne dynamiki grupowe mogą w demokracji prowadzić do sytuacji, gdzie „racja” nie jest tożsama z „prawdą” ani „dobrem”.