Dobre interesy robią ludzie bardzo mądrzy lub bardzo głupi. Ci pierwsi, bo potrafią właściwie ocenić ryzyko, Ci drudzy, bo nie potrafią.
Mądrzy sukces zawdzięczają ocenie ryzyka, głupi – jego nieświadomości. Obie skrajności mogą prowadzić do biznesowego triumfu.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad Biznesem i Naturą Ludzką
Cytat Andrzeja Majewskiego, że „Dobre interesy robią ludzie bardzo mądrzy lub bardzo głupi. Ci pierwsi, bo potrafią właściwie ocenić ryzyko, Ci drudzy, bo nie potrafią”, to fascynująca obserwacja, która dotyka fundamentalnych aspektów ludzkiej psychiki w kontekście podejmowania decyzji, szczególnie w sferze, gdzie stawka jest wysoka, czyli w biznesie.
Z perspektywy psychologii poznawczej, cytat ten znakomicie ilustruje mechanizmy radzenia sobie z niepewnością i ryzykiem. Mądrzy ludzie, o których mowa, reprezentują idealny model decydenta – analitycznego, racjonalnego, potrafiącego dokonać precyzyjnej oceny prawdopodobieństwa i potencjalnych konsekwencji. Ich „ocena ryzyka” to proces, w którym świadomie angażują swoje zdolności poznawcze: zbierają dane, analizują scenariusze, rozważają alternatywy, a nawet prognozują możliwe przeszkody. Ta umiejętność wynika z rozwiniętego myślenia krytycznego, zdolności do dystansu emocjonalnego wobec sytuacji oraz być może – z bogatego doświadczenia, które pozwala im na budowanie trafnych schematów mentalnych dotyczących mechanizmów rynkowych czy ludzkich zachowań. Robiąc „dobre interesy”, nie działają impulsywnie, lecz z premedytacją, minimalizując zagrożenia i maksymalizując zyski poprzez świadome zarządzanie nimi.
Z kolei „bardzo głupi”, którzy również odnoszą sukcesy, stanowią intrygujący przypadek. Ich sukces nie wynika z racjonalnej oceny, lecz – paradoksalnie – z jej braku. W psychologii można to interpretować na kilka sposobów. Po pierwsze, mogą to być osoby, które charakteryzuje niska świadomość zagrożeń, co prowadzi do podejmowania działań, na które „mądrzy” by się nie odważyli z powodu zbyt wysokiego postrzeganego ryzyka. Ich „głupota” jest tu rozumiana jako brak wyobraźni na temat negatywnych konsekwencji lub nadmierny optymizm poznawczy, który prowadzi do niedoszacowania trudności. Czasem to właśnie ta nieświadomość lub ignorancja pozwala im na przełamanie barier psychologicznych (takich jak strach przed porażką czy nadmierna ostrożność), które paraliżują innych. Nie „potrafią” ocenić ryzyka, ponieważ brakuje im narzędzi poznawczych lub emocjonalnych do tej oceny, co w pewnych sprzyjających okolicznościach może paradoksalnie otworzyć im drogę do sukcesu. Ich działania mogą wydawać się chaotyczne lub pozbawione podstaw, ale w sprzyjających warunkach (np. na bardzo dynamicznie rozwijającym się rynku, gdzie liczy się szybkość i śmiałość, a nie precyzyjna kalkulacja) mogą okazać się niezwykle skuteczne.
Cytat ten ujawnia również, że sukces w biznesie (i życiu) nie zawsze jest linearną funkcją inteligencji czy racjonalności. Niekiedy to właśnie ekstremalne pozycje na spektrum zdolności poznawczych – od wyrafinowanej mądrości po skrajną ignorancję – mogą prowadzić do podobnych wyników. Jest to przestroga przed zbyt uproszczonym postrzeganiem sukcesu i ludzkiej natury. Ludzki umysł jest na tyle złożony, że różne ścieżki i strategie mogą prowadzić do tego samego celu, każda z nich opierając się na odmiennych mechanizmach psychologicznych.