Dramatem naszej epoki jest to, że głupota zabrała się do myślenia.
Głupota, z arogancją i powierzchownością, rości sobie prawo do myślenia, degradując wiedzę i krytyczną refleksję.
Dramat Epoki: Psychologiczny Portret Głębokiej Dekadencji Intelektualnej
Cytat Jean Cocteau, „Dramatem naszej epoki jest to, że głupota zabrała się do myślenia,” rezonuje z głęboką psychologiczną prawdą o kondycji ludzkiego umysłu i społeczeństwa. To nie jest jedynie stwierdzenie o braku inteligencji, lecz raczej o niebezpiecznym zjawisku, gdzie brak refleksyjności, powierzchowność i ignorancja aspirują do roli autorytetu myślowego. Psychologicznie, cytat ten dotyka kilku kluczowych aspektów.
Po pierwsze, kojarzy się z inflacją ego i paradoksem Dunninga-Krugera. Ludzie o niskich kompetencjach poznawczych często błędnie oceniają swoje zdolności jako znacznie wyższe. W erze powszechnego dostępu do informacji (często niesprawdzonych) i platform do wyrażania opinii, nawet bez gruntownej wiedzy czy zdolności analitycznych, ‘głupota’ zyskuje nieproporcjonalnie dużą widoczność i samoświadomość. To prowadzi do iluzji kompetencji, gdzie opinia, a nie wiedza, staje się walutą. Cocteau zauważył, że ta „głupota” nie jest bierna, lecz aktywna – „zabrała się do myślenia”, co oznacza, że roszczy sobie prawo do kreowania narracji, interpretowania rzeczywistości i formułowania sądów, często bez minimalnej troski o fakty czy logikę.
Po drugie, cytat ten podkreśla kryzys autorytetu i epistemologicznej hierarchii. Tradycyjnie, myślenie i wiedza były domeną ekspertów, intelektualistów, osób z głęboką refleksją i gruntownym wykształceniem. Obecnie, w świecie, gdzie zacierają się granice między informacją a dezinformacją, faktem a opinią, a algorytmy promują treści na podstawie zaangażowania, a nie prawdziwości, głos „głupoty” nabiera na sile. Ludzie, często kierując się emocjami, uprzedzeniami czy uleganiem manipulacji, są w stanie skutecznie zdezawuować autorytety i wiedzę popartą dowodami. To prowadzi do głębokiej frustracji u tych, którzy cenią racjonalne myślenie i dążą do prawdy.
Po trzecie, psychologicznie cytat Cocteau odnosi się do zagrożenia dla myślenia krytycznego i autonomii intelektualnej. Kiedy „głupota zaczyna myśleć”, często oznacza to powielanie prostych haseł, akceptowanie nieskomplikowanych, często populistycznych narracji i unikanie złożonej refleksji. To kreuje środowisko, w którym niezależne, głębokie myślenie jest utrudnione, a nawet piętnowane. Ludzie stają się podatni na manipulację, ponieważ brakuje im narzędzi do weryfikacji informacji i samodzielnego wnioskowania. Dramat polega na tym, że taka postawa nie tylko szkodzi jednostce, ale zagraża całej tkance społecznej, prowadząc do polaryzacji, dezinformacji i powierzchownych debat zamiast konstruktywnych rozwiązań.
Wreszcie, cytat Cocteau można interpretować jako lament nad utratą pewnego rodzaju wrażliwości intelektualnej i pokory. Prawdziwe myślenie wymaga nie tylko inteligencji, ale i pokory wobec złożoności świata, gotowości do zmiany poglądów i zdolności do autorefleksji. „Głupota”, w sensie Cocteau, jest pozbawiona tych cech – jest niepodatna na argumenty, arogancka w swojej ignorancji i szkodliwa w swoich konsekwencjach.