Dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej doświadczenia.
Dzieci są inteligentne, ale mniej doświadczone. Ich umysł jest niedojrzały, lecz gotowy na rozwijanie umiejętności, więc brakuje im jedynie zdobycia wiedzy.
Janusz Korczak, jako pionier pedagogiki i obrońca praw dziecka, w swym przenikliwym spostrzeżeniu: „Dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej doświadczenia” ujmuje fundamentalną prawdę psychologiczną i filozoficzną dotyczącą rozwoju człowieka.
To nie jest trywialne stwierdzenie, lecz głębokie wezwanie do zmiany perspektywy postrzegania dziecięcego świata. Z psychologicznego punktu widzenia, Korczak podważa hierarchiczną wizję inteligencji, która często przypisuje dorosłym wyższość kognitywną z racji wieku. Zamiast tego, wskazuje na doświadczenie jako kluczowy czynnik różnicujący. Inteligencja, rozumiana jako zdolność adaptacji, rozwiązywania problemów i przyswajania wiedzy, jest wrodzona i obecna od urodzenia.
Dzieci, choć mogą nie posiadać złożonych schematów poznawczych czy rozległej bazy danych faktów, charakteryzują się niezwykłą ciekawością poznawczą, intuicją i kreatywnością. Ich umysł, niczym niezapisana tablica, jest gotowy do absorpcji. Brak doświadczenia nie oznacza braku zdolności, lecz raczej brak materiału, na którym te zdolności mogłyby się w pełni rozwinąć i sprawdzić. Korczak zwraca uwagę, że dorośli często projektują na dzieci swoje własne ograniczenia i lęki, traktując je jak niedokończone wersje siebie. Ta sentencja staje się apelem o uznanie godności i wartości dziecięcego sposobu myślenia.
Filozoficznie, cytat ten wpisuje się w nurt humanizmu i pedagogiki emancypacyjnej. Podkreśla podmiotowość dziecka, odrzucając instrumentalne traktowanie go jako obiektu do kształtowania, a nie samodzielnej jednostki. Implikuje, że rolą dorosłych nie jest narzucanie wiedzy, ale stwarzanie warunków do jej zdobywania i interpretowania. Oznacza to również, że wartość wiedzy i rozumu nie zależy od ilości przeżytych lat, ale od aktywnego zaangażowania w proces poznawczy. Korczak wzywa do empatii i zrozumienia, by spojrzeć na świat oczami dziecka, by docenić jego unikalny sposób percepcji i logiki, która, choć odmienna, nie jest ani gorsza, ani mniej wartościowa.