Gdyby Marsjanin czytał nasze gazety, doszedłby do wniosku, że Ziemianie składają się głównie z ministrów i morderców.
Media skupiają się na skrajnościach (ministrowie, mordercy), zniekształcając obraz społeczeństwa poprzez błąd dostępności i selektywność.
Cytat Hermanna Bondiego to trafny komentarz do psychologii percepcji medialnej i ludzkiej skłonności do upraszczania złożonej rzeczywistości. Gdyby Marsjanin analizował zawartość naszych gazet, jego perspektywa byłaby zniekształcona przez filtr selektywności mediów. Gazety, ze swej natury, koncentrują się na wydarzeniach, które są niezwykłe, dramatyczne lub mają duży wpływ społeczny. To właśnie te elementy przyciągają uwagę i generują sprzedaż.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat ukazuje kilka kluczowych mechanizmów:
1. Błąd dostępności (Availability Heuristic):
Marsjanin, widząc częste wzmianki o ministrach (w kontekście polityki, afer, decyzji) i mordercach (w kontekście przestępczości), szacowałby ich częstość występowania w populacji jako znacznie wyższą, niż jest w rzeczywistości. Nasz umysł ma tendencję do nadawania większej wagi informacjom, które są łatwo dostępne w pamięci lub w otoczeniu.
2. Efekt selekcji medialnej (Media Selection Bias):
Media nie przedstawiają pełnego obrazu społeczeństwa. Skupiają się na wyjątkach, a nie na regule. Zwykli obywatele, pracujący, wychowujący dzieci, prowadzący spokojne życie, rzadko trafiają na pierwsze strony gazet. Są oni statystycznie dominujący, ale medialnie niewidoczni.
3. Polaryzacja i dramatyzacja:
Informacje medialne często są przedstawiane w sposób polaryzujący i dramatyzujący, co wzmacnia wrażenie skrajności. Ministrowie są albo bohaterami, albo czarnymi charakterami; mordercy – archetypem zła. Ta dychotomia jest łatwiejsza do przyswojenia i bardziej angażująca niż subtelności ludzkiej natury.
4. Konfirmacyjny błąd (Confirmation Bias):
Gdyby Marsjanin miał już jakieś wstępne założenia dotyczące Ziemian (np. na podstawie innych, szczątkowych informacji), medialny obraz mógłby je wzmocnić, prowadząc do dalszego zniekształcenia percepcji.
W gruncie rzeczy, cytat Bondiego to gorzki komentarz do tego, jak łatwo zewnętrzny obserwator – a często i my sami – może błędnie zinterpretować złożoną rzeczywistość społeczną, opierając się na wybiórczych i wzmocnionych sygnałach medialnych. Pokazuje, że nasze mentalne modele świata są w dużej mierze kształtowane przez to, co jest nam prezentowane, a niekoniecznie przez obiektywną prawdę.