Miłość jest sztuką. Jeśli chcesz nauczyć się kochać, musisz postępować w taki sam sposób jak wówczas, gdy chcesz się nauczyć jakiejkolwiek innej sztuki: opanować jej teorię i praktykę.
Fromm postrzega miłość jako umiejętność wymagającą wiedzy (teoria) i stałej pracy (praktyka), a nie jako bierne uczucie.
Erich Fromm, w swoim słynnym cytacie, rzuca wyzwanie potocznemu rozumieniu miłości jako czegoś, co po prostu się "zdarza", co jest kwestią szczęścia lub przypadku. Proponuje radykalnie odmienną perspektywę, w której miłość jest uznana za świadome działanie, wymagające zaangażowania, nauki i wysiłku.
Filozoficzne podstawy:
Miłość w ujęciu Fromma wykracza poza czysto emocjonalny wymiar. Filozoficznie zakłada, że człowiek jest istotą poszukującą sensu, połączenia i pokonywania izolacji. Miłość staje się zatem odpowiedzią na fundamentalne ludzkie potrzeby egzystencjalne, a nie tylko na pragnienia o charakterze hedonistycznym. Fromm odwołuje się do etyki cnoty, gdzie miłość nie jest jedynie uczuciem, ale postawą, sposobem bycia w świecie. To aktywna troska o życie i rozwój tego, co kochamy. Podkreśla, że miłość nie jest statycznym stanem, lecz dynamicznym procesem, wymagającym ciągłej ewolucji i doskonalenia.
Psychologiczne implikacje:
Z perspektywy psychologicznej, porównanie miłości do sztuki ma ogromne znaczenie. Jeśli miłość, podobnie jak malarstwo czy muzyka, wymaga teorii i praktyki, oznacza to, że można ją rozwijać i doskonalić.
Czy wiesz, że relacje z matką są kanwą
dla wszystkich innych relacji, jakie nawiązujesz w życiu?
Poznaj mechanizmy, które kształtują Cię od dzieciństwa.
Odzyskaj władzę nad sobą i stwórz przestrzeń dla nowych relacji – z matką, córką, światem i samą sobą 🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Opanowanie teorii:
Obejmuje zrozumienie mechanizmów miłości, psychologii relacji, empatii, komunikacji, a także samoświadomości. To psychologiczne rozeznanie w potrzebach własnych i partnera, w naturze przywiązania, w radzeniu sobie z konfliktami. Chodzi o naukę aktywnego słuchania, wyrażania uczuć w konstruktywny sposób, oraz rozpoznawania i szanowania granic. Fromm argumentuje, że wiele problemów w relacjach wynika z braku tej "teoretycznej" wiedzy – z oczekiwania, że miłość magicznie rozwiąże wszelkie problemy, bez aktywnego udziału i pracy nad sobą.
Opanowanie praktyki:
To, co jest naprawdę kluczowe, to konsekwentne stosowanie tej wiedzy w codziennym życiu. Jest to praktyka cierpliwości, dyscypliny, koncentracji i odwagi. Miłość nie jest pasywnym stanem, lecz aktywnym działaniem, które wymaga ciągłej pracy nad sobą i nad relacją. Wymaga odwagi do bycia wrażliwym, do konfrontacji z własnymi lękami i niedoskonałościami. Fromm podkreśla również rolę pokory i obiektywizmu – zdolności do widzenia drugiej osoby taką, jaka jest, bez projekcji własnych pragnień i oczekiwań.
Cytat Fromma to potężne wezwanie do odpowiedzialności za własne życie emocjonalne i za jakość naszych relacji. Przekonuje, że miłość nie jest darem, lecz osiągnięciem, efektem świadomego wysiłku i ciągłego rozwoju osobistego. Jest to sztuka, której można, a nawet należy się uczyć, jeśli pragniemy przeżyć głębokie, satysfakcjonujące i autentyczne związki.