Piękno rzeczy śmiertelnych mija, lecz nie piękno sztuki.
Sztuka: ludzki mechanizm radzenia sobie z przemijaniem, dążeniem do wieczności i nadawaniem sensu życiu.
„Piękno rzeczy śmiertelnych przemija, lecz nie piękno sztuki” to stwierdzenie Leonarda da Vinci, które odzwierciedla fascynację artysty dualizmem egzystencji – doczesnością i wiecznością, kruchością i trwałością. Z perspektywy psychologicznej, cytat ten dotyka głębokich aspektów ludzkiej psychiki, takich jak dążenie do transcendencji, radzenie sobie z przemijaniem i poszukiwanie sensu.
Istoty ludzkie od zawsze zmagają się z ideą śmierci i przemijania. Świadomość własnej skończoności generuje lęk egzystencjalny, który w psychologii humanitarności i egzystencjalnej, zwłaszcza w pracach Irvina Yaloma, jest uznawany za jeden z podstawowych lęków ludzkich. Sztuka jawi się tutaj jako potężny mechanizm obronny, a jednocześnie jako droga do przekraczania ograniczeń czasu. Tworząc, człowiek pozostawia po sobie ślad, artefakt, który może przetrwać jego fizyczne istnienie. To poczucie pozostawienia dziedzictwa, „nieśmiertelności” poprzez dzieło, jest silnym motywatorem i źródłem sensu.
Sztuka, w przeciwieństwie do efemerycznych zjawisk świata materialnego (urody, młodości, chwilowych przyjemności), posiada zdolność do uchwycenia i utrwalenia uniwersalnych prawd, emocji i idei. Jej piękno nie jest zależne od fizycznej dekadencji; ono tkwi w jej treści, formie i wpływie na odbiorcę. Z psychologicznego punktu widzenia, proces twórczy sam w sobie jest aktem autorefleksji i ekspresji. Pozwala jednostce na sublimację lęków, frustracji, pragnień, a także na komunikowanie się ze światem w sposób, który wykracza poza słowa i gesty.
Ponadto, percepcja sztuki przez odbiorcę jest również procesem psychologicznym. Piękno dzieła sztuki wywołuje emocje, skłania do refleksji, poszerza horyzonty poznawcze i emocjonalne. W kontekście psychologii estetyki, doświadczenie piękna jest często związane z odczuciem harmonii, proporcji, nowości i zaskoczenia. Da Vinci, będąc uosobieniem renesansowego geniusza, rozumiał, że sztuka nie jest tylko odwzorowaniem rzeczywistości, ale jej przetworzeniem i nadaniem jej nowego, trwałego znaczenia. To właśnie ta zdolność do nadawania sensu i przekraczania doczesności stanowi o „nieprzemijającym pięknie sztuki”.