Rzeczy ulegają nieustannym zmianom, podobnie jak ludzie, gdy obniżają się do poziomu przedmiotów... Przyjaciele zaś pozostają niezmienni, co stanowi dowód, iż przyjaźń jest czymś boskim i nieśmiertelnym.
Cytat kontrastuje zmienną, uprzedmiotowioną egzystencję z niezmienną, boską naturą przyjaźni, widząc w niej transcendentną kotwicę stabilności i sensu.
Eksploracja Głębi Cytatu Antonio Rosmini: Dynamika Zmiany, Przedmiotowości i Boskości Przyjaźni
Cytat Antonio Rosmini porusza fundamentalne zagadnienia ludzkiej egzystencji, relacji międzyludzkich oraz poszukiwania sensu i stabilności w świecie nieustającej zmienności. W swoim sednie, tekst ten zestawia ze sobą dwa wymiary bycia: bycie jako „rzecz” podlegająca fluktuacjom i bycie jako „przyjaciel” zakotwiczony w transcendencji. Przeanalizujmy to z perspektywy filozoficzno-psychologicznej.
Rosmini otwiera swoje rozważania stwierdzeniem, że
„Rzeczy ulegają nieustannym zmianom…”
Ta obserwacja odzwierciedla hekleriański pogląd na świat jako panta rhei – wszystko płynie. W filozofii, szczególnie w nurcie witalizmu i egzystencjalizmu, podkreśla się dynamikę i nietrwałość materii. Z psychologicznego punktu widzenia, ludzie doświadczają tego na poziomie emocjonalnym i poznawczym: nasze nastroje, opinie, a nawet tożsamości, ewoluują. Jesteśmy istotami w procesie, nieustannie kształtowanymi przez doświadczenia, interakcje i wewnętrzne refleksje. Świadomość tej zmienności może prowadzić do niepokoju, do poczucia braku stałego gruntu pod nogami.
Kolejna część zdania:
„…podobnie jak ludzie, gdy obniżają się do poziomu przedmiotów…”
jest kluczowa. Rosmini używa metaforu
„obniżania się do poziomu przedmiotów”
. Z psychologicznego punktu widzenia, to sformułowanie odnosi się do procesów dehumanizacji i reifikacji. Dehumanizacja ma miejsce, gdy traktujemy innych (lub siebie) jako obiekty, pozbawiając ich godności, podmiotowości, emocji i unikalności. Kiedy człowiek jest postrzegany i traktowany jako narzędzie, środek do celu, zasób czy produkt, jego byt staje się sprowadzony do użyteczności, zmienności i zastępowalności – dokładnie tak jak przedmioty. To prowadzi do alienacji, utraty poczucia własnej wartości i autentyczności. W takim stanie, ludzie stają się ofiarami zewnętrznych sił, pozbawieni sprawczości i wewnętrznej stabilności, dryfujący z prądem zewnętrznych okoliczności, niczym przedmioty popychane przez warunki.
Odzyskaj wewnętrzny spokój i pewność siebie.
Zbuduj trwałe poczucie własnej wartości.
Zupełnym przeciwieństwem tej tendencji jest drugi człon zdania:
„Przyjaciele zaś pozostają niezmienni, co stanowi dowód, iż przyjaźń jest czymś boskim i nieśmiertelnym.”
Tutaj Rosmini wprowadza ideę stabilności i transcendencji. W tym kontekście,
„niezmienność”
przyjaźni nie oznacza braku rozwoju czy transformacji relacji, ale raczej niezmienność jej fundamentalnego rdzenia: bezwarunkowej akceptacji, wzajemnego szacunku, lojalności i empatii. To są cechy, które nadają relacji substancjonalną wartość wykraczającą poza zmienną powierzchnię codziennych interakcji. Z psychologicznego punktu widzenia, prawdziwa przyjaźń dostarcza poczucia bezpieczeństwa, przynależności i walidacji – podstawowych potrzeb ludzkich. W obliczu zmiennych kolei losu, stabilna przyjaźń staje się kotwicą, źródłem wsparcia i siły. Jest to relacja, w której istota drugiego człowieka jest ceniona dla niej samej, a nie dla jej funkcji czy użyteczności. To właśnie ta bezwarunkowość i wolność od przedmiotowego traktowania nadaje przyjaźni status
„boskiej i nieśmiertelnej”
.
„Boskość”
oznacza w tym ujęciu odwołanie do sfery wartości absolutnych, transcendentnych, które wykraczają poza doczesne i zmienne. Jest to coś, co tchnie w naszą egzystencję nadzieję i sens, wskazując na możliwość istnienia niezmiennych i prawdziwych wartości nawet w świecie pełnym przemijania.
„Nieśmiertelność”
przyjaźni nie musi oznaczać jej wiecznego trwania w czasie fizycznym, lecz raczej jej trwały wpływ na nasze psychologiczne i duchowe dziedzictwo, a także nieprzemijającą wartość jej istoty. W ten sposób, Rosmini podkreśla, że autentyczna relacja międzyludzka, w której podmiotowość jest szanowana i celebrowana, jest esencją ludzkiego doświadczenia i źródłem stabilności w świecie zmiennych „rzeczy”.