Stwierdzenie, że coś wydaje się trudne do pojęcia (czy też w dzisiejszym aparacie pojęciowym — nonsensowne) nie wyklucza tego, że jest to prawdą!
Trudność lub wydawałoby się bezsensowność czegoś nie zaprzecza jego prawdzie. Nasz aparat poznawczy nie jest miarą obiektywnej rzeczywistości.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad Trudnością Pojmowania
Cytat Marka Jana Kasperskiego to esencja epistemologicznej pokory i psychologicznej otwartości. Mówi o tym, że nasze ograniczenia poznawcze, nasz „aparat pojęciowy”, nie są miarą obiektywnej prawdy. To, co wydaje się nam trudne do pojęcia, irracjonalne, a nawet nonsensowne, może w rzeczywistości być obiektywną prawdą, która po prostu wykracza poza nasze obecne ramy rozumienia, schematy poznawcze, czy przyjęte paradygmaty. Jest to fundamentalna lekcja zarówno w nauce, jak i w życiu codziennym.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat ten uderza w komfort poznawczy. Ludzki umysł dąży do spójności i redukcji dysonansu poznawczego. Stykając się z czymś, co nie pasuje do istniejących schematów, często reaguje obronnie: odrzuceniem, etykietowaniem jako absurdalne, czy nawet lękiem. To mechanizm obronny ego, które woli utrzymać iluzję kontroli i wszechwiedzy, niż zmierzyć się z nieznanym lub zaakceptować własną ignorancję. Odrzucamy „nonsens”, ponieważ zmusza nas do rewizji naszych fundamentalnych przekonań, a to jest proces często bolesny i wymagający wysiłku.
Co więcej, cytat ten podkreśla historyczność i kulturową uwarunkowanie wiedzy. To, co było „nonsensowne” dla ludzi w średniowieczu (np. Ziemia krążąca wokół Słońca), jest dzisiaj fundamentalną prawdą naukową. Nasz „aparat pojęciowy” ewoluuje, a wraz z nim poszerza się nasza zdolność do rozumienia. Przypomina nam, abyśmy zachowali otwarty umysł na nowe idee, nawet jeśli początkowo wydają się absurdalne, ponieważ w nich może tkwić kolejna przełomowa prawda. Ignorowanie tej zasady prowadzi do dogmatyzmu i stagnacji zarówno w rozwoju jednostki, jak i całego społeczeństwa. To wezwanie do ciągłego kwestionowania własnych założeń i gotowości do adaptacji poznawczej.