Świat wcale nie jest zwariowany, choć nie jest dla ludzi normalnych. Jest dla znormalizowanych.
Świat jest zrozumiały dla tych, którzy dostosowali się do społecznych norm, tracąc autentyczność, nie dla nieznormalizowanych indywidualności.
Cytat Stanisława Jerzego Leca, „Świat wcale nie jest zwariowany, choć nie jest dla ludzi normalnych. Jest dla znormalizowanych.”, uderza w samo sedno psychologicznej kondycji człowieka w społeczeństwie, poddając w wątpliwość fundamentalne pojęcia normalności i szaleństwa.
Lec subtelnie sugeruje, że to nie obiektywny stan świata jest przyczyną dysfunkcji czy niezrozumienia, lecz raczej subiektywna percepcja, filtrowana przez pryzmat społecznych oczekiwań i narzuconych norm. Fraza „ludzie normalni” odnosi się do tych, którzy być może noszą w sobie pewną autentyczność, indywidualność czy nawet zdrowy nonkonformizm. Dla nich świat, ze swoją nielogicznością i często absurdalnością, może być źródłem frustracji, niezrozumienia, a nawet poczucia alienacji. Ich wewnętrzny kompas moralny, system wartości czy po prostu odmienna wrażliwość, kolidują z tym, co społeczeństwo uznaje za pożądane i akceptowalne. W tym kontekście, „nie jest dla ludzi normalnych” oznacza, że świat nie jest kompatybilny z tymi, którzy zachowali pewien pierwotny, nieskażony sposób bycia czy myślenia.
Kluczowe staje się pojęcie „znormalizowanych”. Lec nie używa słowa „normalnych” po raz drugi, lecz wprowadza termin „znormalizowanych”, co wyraźnie wskazuje na proces, na stan, który został osiągnięty poprzez zewnętrzne oddziaływanie. Psychologicznie, „znormalizowani” to osoby, które internalizowały normy społeczne do tego stopnia, że stały się one ich drugą naturą. Przyjęli oni konformizm, rezygnując z części swojej indywidualności na rzecz przynależności i akceptacji. To oni są zdolni funkcjonować w świecie bez zgrzytów, ponieważ ich sposób myślenia, odczuwania i działania został uformowany na wzór społecznie akceptowalnych schematów. Dla nich świat jawi się jako zrozumiały i funkcjonujący, ponieważ sami dostosowali swoje wewnętrzne mapy do dominującego paradygmatu.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat Leca jest głęboką refleksją nad społeczną konstrukcją rzeczywistości i wpływem konformizmu na zdrowie psychiczne. Sugeruje, że zdolność do funkcjonowania w świecie może być okupiona utratą autentyczności i podlegać procesowi, który Erich Fromm nazwałby „ucieczką od wolności” – rezygnacją z indywidualnej autonomii na rzecz poczucia bezpieczeństwa i przynależności. Pytanie, które pozostawia Lec, jest pytanie o cenę tej „normalizacji” i o to, czy zdrowie psychiczne jest tożsame z adaptacją do często patogennych norm społecznych.