W cywilizowanym świecie rolę maczugi pełni joystick.
Cytat: „W cywilizowanym świecie rolę maczugi pełni joystick” symbolizuje ewolucję agresji od fizycznej dominacji do cyfrowej, zmediatyzowanej kontroli, minimalizując empatię.
Aksjomat nowej agresji: Od maczugi do joysticka w cywilizowanym świecie
Cytat Andrzeja Majewskiego, „W cywilizowanym świecie rolę maczugi pełni joystick”, jest niezwykle trafnym komentarzem na temat ewolucji ludzkiej agresji i formy sprawowania dominacji w społeczeństwach postindustrialnych. Jako psycholog, dostrzegam w nim głęboką refleksję nad transformacją archaicznych mechanizmów obrony i ataku w kontekście współczesnego rozwoju technologicznego i społecznego.
Pierwotnie, maczuga symbolizowała bezpośrednią, fizyczną siłę, narzędzie dominacji oparte na przewadze fizycznej i zdolności do zadawania bólu. Była przedłużeniem ludzkiego ciała, manifestacją cielesnej agresji i prymitywnej walki o przetrwanie, zasoby czy status. Jej użycie wiązało się z bezpośrednimi konsekwencjami – widocznym cierpieniem, uszczerbkiem na zdrowiu, a nawet śmiercią. Generowało to silne emocje: strach, ból, ale także satysfakcję zwycięzcy, poczucie dominacji.
Joystick, w kontraście, jest symbolem agresji zmediatyzowanej, cyfrowej i wirtualnej. Reprezentuje narzędzie, za pomocą którego sprawujemy władzę i dominację, lecz w sposób niebezpośredni, odrealniony. Akt agresji – czy to w grze komputerowej, gdzie sterujemy postacią niszczącą wirtualnych wrogów, czy też w kontekście bardziej subtelnych form cyberprzemocy czy manipulacji informacją – pozbawiony jest fizycznych konsekwencji dla osoby atakującej. To dehumanizacja aktu agresji, rozmycie odpowiedzialności i zmniejszenie poczucia winy. Agresor nie widzi cierpienia ofiary w sposób bezpośredni, co z kolei rozluźnia mechanizmy empatii i hamowania społecznego, które w naturalny sposób regulują zachowania agresywne w kontakcie bezpośrednim.
Psychologicznie, przejście od maczugi do joysticka odzwierciedla również zmianę w naturze lęku i poczucia zagrożenia. W świecie maczug lęk był namacalny, związany z fizycznym bezpieczeństwem. W świecie joysticków lęk często staje się abstrakcyjny, związany z utratą statusu, reputacji, prywatności online, czy lękiem przed byciem ofiarą hejtu i cyberataków. Dominacja nie wynika już z siły mięśni, lecz z umiejętności posługiwania się technologią, informacją, algorytmami. To agresja bardziej wyrafinowana, często niewidoczna, ale równie – jeśli nie bardziej – destrukcyjna dla psychiki indywidualnej i spójności społecznej.
Cytat Majewskiego jest więc ostrzeżeniem przed nowymi formami przemocy, które, choć wydają się mniej brutalne, mogą mieć równie druzgocące, a nawet trudniejsze do zidentyfikowania, konsekwencje psychologiczne. Podkreśla, że natura ludzka, z jej dążeniem do dominacji i skłonnością do agresji, nie ulega zmianie – zmieniają się jedynie narzędzia i areny jej manifestacji.