W obliczu oczywistych dowodów na to, że nie mają racji, ludzie na ogół nie zmieniają swojego punktu widzenia ani sposobu działania, lecz uzasadniają je z jeszcze większym zapałem.
Ludzie kurczowo trzymają się przekonań poprzez uzasadnianie ich z jeszcze większym zapałem, gdy stykają się z dowodami, które podważają ich rację. To mechanizm obronny ego, redukujący dysonans poznawczy i chroniący tożsamość.
Złożona natura ludzkiej irracjonalności: Studium cytatu Carol Tavris
Cytat Carol Tavris uderza w samo sedno fundamentalnego konfliktu w ludzkiej psychice: zderzenia między potrzebą spójności poznawczej a obiektywną rzeczywistością. Mówi o jednym z najbardziej intrygujących, a zarazem frustrujących aspektów ludzkiego zachowania: naszej skłonności do trzymania się przekonań i działań, nawet w obliczu miażdżących dowodów na ich błędność. Z perspektywy psychologicznej, Tavris opisuje zjawisko, które ma głębokie korzenie w mechanizmach obronnych naszego ego, w procesach poznawczych oraz w naszych potrzebach społecznych i emocjonalnych.
U podstaw tego zjawiska leży zasada dysonansu poznawczego, sformułowana przez Leona Festingera. Gdy ludzie doświadczają rozbieżności między swoimi przekonaniami, postawami a działaniami, pojawia się nieprzyjemny stan psychiczny – dysonans. Dążenie do redukcji tego dysonansu jest potężną siłą napędową, prowadzącą do różnych strategii. Zamiast zmieniać swoje przekonania (co często jest najtrudniejsze i najbardziej bolesne dla naszego ja), ludzie wolą zmieniać swoje interpretacje rzeczywistości, ignorować dowody, lub co najważniejsze w kontekście cytatu Tavris, uzasadniać swoje dotychczasowe stanowisko z jeszcze większą gorliwością. To uzasadnianie nie jest aktem racjonalnej analizy, lecz często emocjonalnie napędzaną próbą obrony swoich wartości, tożsamości, a nawet poczucia własnej wartości.
Nie musisz już wybuchać ani udawać, że nic Cię nie rusza.
Zrozum, co naprawdę stoi za gniewem, lękiem czy frustracją i naucz się nimi zarządzać, zamiast pozwalać, by rządziły Tobą.
Odzyskaj wewnętrzny spokój i pewność siebie.
Zbuduj trwałe poczucie własnej wartości.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Prokrastynacja to nie lenistwo.
To wołanie Twojego lęku
Naucz się działać mimo wątpliwości, lęku i perfekcjonizmu
Filozoficznie, cytat ten zmusza nas do refleksji nad naturą prawdy i jej percepcji. Czy prawda jest obiektywna i uniwersalna, czy też jest konstruktem społecznym lub indywidualnym? Tavris sugeruje, że nawet „oczywiste dowody” nie są wystarczające do zmiany głęboko zakorzenionych przekonań, co podważa ideał racjonalistycznego podmiotu, który kieruje się logiką i dowodami. Wskazuje to na rolę subiektywnej interpretacji i selektywnego postrzegania. Ludzie często poszukują informacji, które potwierdzają ich istniejące przekonania (efekt potwierdzenia) i odrzucają te, które im zaprzeczają.
Ponadto w grę wchodzą aspekty społeczne. Przyznanie się do błędu, zwłaszcza publicznie, może wiązać się z utratą prestiżu, autorytetu czy akceptacji społecznej (zachowanie twarzy). Dla wielu osób, obrona swojego stanowiska, nawet w obliczu ewidentnego błędu, jest sposobem na utrzymanie spójnego wizerunku siebie i zachowanie swojej pozycji w grupie. To „zapałem” uzasadnianie jest więc często strategią obronną, wzmacniającą poczucie słuszności i utwierdzającą w przekonaniu o swojej racji, nawet jeśli wewnętrznie pojawiają się wątpliwości. Jest to mechanizm, który choć irracjonalny z perspektywy obiektywnej analizy, pełni istotną funkcję psychologiczną w utrzymaniu stabilności jednostki i jej relacji ze światem.