W życiu praktycznym nie ma nic bardziej wrogiego, niż wątpienie, chwiejność, niezdecydowanie.
Wątpienie, chwiejność i niezdecydowanie paraliżują działanie, blokują realizację celów i prowadzą do życiowej stagnacji, będąc wrogiem efektywnego życia.
Aksjomat pragmatyczny i psychologiczna dysfunkcja
Cytat Tadeusza Hipolita Czeżowskiego, „W życiu praktycznym nie ma nic bardziej wrogiego, niż wątpienie, chwiejność, niezdecydowanie”, stanowi głęboki aksjomat pragmatyczny, który uderza w samo serce funkcjonowania psychicznego jednostki w świecie realnym. Z filozoficznego punktu widzenia, Czeżowski dotyka tutaj problemu agencyjności – zdolności podmiotu do świadomego i celowego działania. Wątpliwość, chwiejność i niezdecydowanie są zjawiskami, które osłabiają lub wręcz paraliżują tę agencyjność, przekształcając jednostkę z aktywnego twórcy własnego życia w biernego obserwatora, a co gorsza, w ofiarę okoliczności.
Psychologicznie rzecz biorąc, te trzy stany mentalne są ze sobą ściśle powiązane i tworzą dysfunkcyjny cykl. Wątpienie, choć w swojej umiarkowanej formie jest elementem zdrowego krytycznego myślenia, w nadmiernym natężeniu staje się źródłem lęku przed podjęciem decyzji. Jest to stan poznawczy charakteryzujący się brakiem pewności co do słuszności wyboru, potencjalnych konsekwencji lub własnych kompetencji. Często jest napędzane perfekcjonizmem lub nadmierną analizą, prowadzącą do analizy paraliżującej (tzw. analysis paralysis).
Z wątpliwości rodzi się chwiejność – niestabilność emocjonalna i behawioralna. Jest to niezdolność do konsekwentnego trzymania się obranego kursu działania. Jednostka chwiejna zmienia zdanie, wycofuje się z podjętych zobowiązań, co prowadzi do poczucia braku kontroli i obniżenia samooceny. Wreszcie, apogeum tego cyklu jest niezdecydowanie – całkowita niemożność dokonania wyboru lub podjęcia działania. To stan, w którym lęk przed podjęciem złej decyzji przewyższa lęk przed brakiem działania. Z punktu widzenia psychologii ewolucyjnej, szybkie i skuteczne podejmowanie decyzji było kluczowe dla przetrwania. Współczesne życie, choć mniej bezpośrednio zagrożone, nadal wymaga sprawności w tym zakresie.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
Czy wiesz, że relacje z matką są kanwą
dla wszystkich innych relacji, jakie nawiązujesz w życiu?
Poznaj mechanizmy, które kształtują Cię od dzieciństwa.
Odzyskaj władzę nad sobą i stwórz przestrzeń dla nowych relacji – z matką, córką, światem i samą sobą 🤍
Czeżowski nie mówi o naturalnej ostrożności czy zdroworozsądkowym ważeniu opcji, lecz o przesadzonym, paraliżującym ugruntowaniu tych stanów. Dla niego są one wrogie, ponieważ uniemożliwiają realizację celów, frustrują, prowadzą do stagnacji i braku rozwoju osobistego. Blokują potencjał, zamieniając życie w pasmo niewykorzystanych szans. Filozoficznie, jest to zaprzeczenie wolności woli i możliwości świadomego kształtowania własnego losu. Psychologicznie, prowadzi do chronicznego stresu, obniżonego poczucia własnej skuteczności i, w skrajnych przypadkach, do depresji i stanów lękowych.