Władza, która chce zarządzać wszystkim dziwi się, gdy pociągają ją do odpowiedzialności za wszystko.
Władza dążąca do totalnej kontroli psychologicznie dziwi się odpowiedzialnością za wszystko, bo iluzja wszechmocy zderza się z realnymi konsekwencjami.
Cytat Stefana Kisielewskiego dotyka fundamentalnych zagadnień związanych z naturą władzy, odpowiedzialności, kontroli i psychologii jednostek oraz grup. Z perspektywy psychologicznej, władza, która dąży do totalnej kontroli, ma swoje korzenie w pewnych głęboko zakorzenionych mechanizmach psychicznych.
Psychologia Wszechwiedzy i Wszechmocy:
„Władza, która chce zarządzać wszystkim” odzwierciedla pragnienie wszechwiedzy i wszechmocy. Jest to psychologiczna tendencja do kontrolowania każdego aspektu rzeczywistości, często wynikająca z lęku przed niepewnością, utratą kontroli, a nawet przed samą wolnością. Takie dążenie może być wzmocnione przez narcystyczne cechy osobiwości, gdzie jednostka (lub grupa sprawująca władzę) postrzega siebie jako jedyną zdolną do podejmowania słusznych decyzji, deprecjonując zdolności i autonomię innych.
Iluzja Kontroli a Rzeczywistość Odpowiedzialności:
Psychologia poznawcza uczy nas, że ludzki umysł ma tendencję do tworzenia iluzji kontroli nad zdarzeniami, nawet gdy obiektywnie jej brakuje. W przypadku władzy, to złudzenie osiąga apogeum. Kiedy władza wierzy, że może zarządzać wszystkim, tworzy w sobie narrację o własnej omnipotencji. Jednakże, ironia i sedno cytatu Kisielewskiego leży w zderzeniu tej iluzji z nieubłaganą rzeczywistością odpowiedzialności.
Kiedy władza rości sobie prawo do zarządzania każdym aspektem życia, nieuchronnie przypisuje sobie również każdy wynik tego zarządzania – zarówno pozytywny, jak i negatywny. To, co początkowo wydaje się być siłą (wszechogarniająca kontrola), staje się jej największą słabością, gdy poniesie klęskę lub gdy pojawią się niepożądane konsekwencje.
Przeszłość kształtuje Twoje relacje, dorosłe wybory i poczucie własnej wartości. Czas je uzdrowić 🤍
Mechanizmy Psychologiczne Odpowiedzialności:
Pociąganie do odpowiedzialności wywołuje szereg psychologicznych reakcji. Może to być zaskoczenie, gniew, zaprzeczenie, a nawet projekcja winy na innych. Władza przyzwyczajona do bezkarnej kontroli może być autentycznie „zdziwiona”, gdy doświadcza konsekwencji swoich działań. Dzieje się tak, ponieważ jej wewnętrzne schematy myślowe nie obejmują scenariusza, w którym jest ona podmiotem oceny ze strony innych. To „zdziwienie” jest psychologicznym echem naruszenia ich wewnętrznego paradygmatu wszechwładzy.
Kontekst Kisielewskiego: Totalitaryzm i Autorytaryzm:
Patrząc na kontekst, w jakim Kisielewski tworzył, jego cytat nabiera dodatkowego piętna. Żył w czasach, gdy władza państwowa w Polsce Wschodniej dążyła do totalnej kontroli nad życiem obywateli, od gospodarki po kulturę i prywatność. Takie systemy, choć obiecują stabilność i porządek poprzez centralne planowanie i zarządzanie „wszystkim”, nieuchronnie prowadzą do kumulacji odpowiedzialności. Każda porażka systemu, braki, problemy społeczne stawały się bezpośrednio przypisywane do władzy, która rościła sobie prawo do zarządzania całością. Zaskoczenie władzy, gdy była pociągana do odpowiedzialności za te niedociągnięcia, było wówczas powszechnym zjawiskiem.
Ważność Psychologiczna:
Cytat ten jest ponadczasowy w swojej psychologicznej trafności. Dotyczy nie tylko reżimów totalitarnych, ale także mniejszych struktur – korporacji, rodzin, a nawet jednostek – które próbują kontrolować każdy aspekt swojej domeny. Jest to przypomnienie, że z dążeniem do absolutnej kontroli nierozerwalnie wiąże się absolutna odpowiedzialność, a unikanie tej odpowiedzialności prowadzi do nieuniknionego zderzenia z rzeczywistością, manifestującego się psychologicznym „zdziwieniem” i rozczarowaniem.