Miłość to nie staw, w którym można zawsze znaleźć swoje odbicie. Miłość ma przypływy i odpływy. Ma też swoje rozbite okręty, zatopione miasta, ośmiornice i skrzynie złota i pereł. Ale perły leżą głęboko.
Miłość to dynamiczna podróż pełna wzlotów, upadków i ukrytych skarbów, wymagająca głębi i wytrwałości, nie płytkie lustro.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nt. Miłości według Remarque'a
Cytat Ericha Marii Remarque'a: „Miłość to nie staw, w którym można zawsze znaleźć swoje odbicie. Miłość ma przypływy i odpływy. Ma też swoje rozbite okręty, zatopione miasta, ośmiornice i skrzynie złota i pereł. Ale perły leżą głęboko.” jest głęboką metaforą, która wykracza poza romantyczne ideały miłości, ukazując jej złożoność i dynamikę. W ujęciu psychologicznym, Remarque dekonstruuje powszechne, często infantylne postrzeganie miłości jako czegoś statycznego, przewidywalnego i zawsze dającego poczucie bezpieczeństwa – „stawu, w którym można zawsze znaleźć swoje odbicie”. Odbicie w stawie symbolizuje tu jednowymiarowe oczekiwania, pragnienie, by miłość była lustrem dla naszych własnych potrzeb i idealizacji, by zawsze potwierdzała naszą tożsamość i wartość. Psychologia relacji uczy nas, że takie podejście prowadzi do rozczarowań i konfliktów, ponieważ partner staje się jedynie narzędziem do zaspokojenia własnych projekcji, a nie autonomiczną jednostką.
Druga część cytatu, „Miłość ma przypływy i odpływy”, odnosi się do fundamentalnej dynamiki relacji, która jest ciągłą transformacją. Psychologicznie, przypływy symbolizują okresy intensywnego połączenia, namiętności, euforii i poczucia bliskości, gdy oxytocyna i inne neuroprzekaźniki wzmacniają więź. Odpływy natomiast reprezentują fazy oddalenia, kryzysów, zwątpień, a nawet frustracji, które mogą być wywołane zmęczeniem, różnicami w potrzebach, rutyną czy zewnętrznymi stresorami. W tym kontekście, rozbite okręty i zatopione miasta są mocnymi symbolami doświadczeń traumy, bólu, strat i rozczarowań, które nieodłącznie wiążą się z głębokimi relacjami. Miłość, zwłaszcza ta długotrwała, jest polem minowym, gdzie zbieramy „rany” – wzorce zachowań, lęki, obawy przed odrzuceniem, które niosą ze sobą przeszłe doświadczenia indywidualne i wspólne. Psychodynamicznie, są to często nieuświadomione konflikty, projekcje i mechanizmy obronne, które wypływają na powierzchnię, zagrażając intymności i poczuciu bezpieczeństwa.
Obecność ośmiornic w tej metaforze wprowadza element czegoś nieprzewidywalnego, trudnego do uchwycenia, czasem wręcz dławiącego. W psychologii, ośmiornica może symbolizować lęki przed zaangażowaniem, obawy przed utratą autonomii, ukryte manipulacje, czy też złożone dynamiki władzy w relacji. To także symbol tego, co niepoznane, co jest poza naszą kontrolą – zarówno w nas samych (nieświadome pragnienia, impulsy), jak i w partnerze.
Wreszcie, kluczowe są skrzynie złota i pereł. Złoto symbolizuje wartość, stabilność i cenną esencję relacji – wspólne wspomnienia, rozwój, wzajemne wsparcie, radość. Perły natomiast, które „leżą głęboko”, są ucieleśnieniem najcenniejszych, lecz najtrudniejszych do osiągnięcia aspektów miłości: prawdziwej intymności, zrozumienia, akceptacji, bezwarunkowej miłości agape. Psychologicznie, dotarcie do tych pereł wymaga głębokiej pracy nad sobą, empatii, umiejętności komunikacji, tolerowania frustracji i konfrontacji z własnymi słabościami i lękami. Perły są efektem pokonania burz, przetworzenia bólu z „rozbitych okrętów” i zrozumienia „zatopionych miast”. To głębokie, autentyczne połączenie, które wyłania się dopiero po przejściu przez niełatwe doświadczenia. Remarque podkreśla, że miłość nie jest darem, ale procesem, niosącym zarówno piękno, jak i cierpienie, a jej prawdziwa wartość jest ukryta i dostępna tylko dla tych, którzy odważą się zanurzyć w jej głębinach.