To jest jak sądzę fundamentalna reguła wszelkiego istnienia: „Życie nie jest wcale takie. Jest zupełnie inne."
Życie nie spełnia oczekiwań, bo jest inne niż je wyobrażamy. To lekcja akceptacji nieprzewidywalności i elastyczności myślenia.
Kun Tucholsky i Iluzja Rzeczywistości: Recepta na Rozczarowanie
Cytat Kura Tucholsky'ego: „To jest jak sądzę fundamentalna reguła wszelkiego istnienia: «Życie nie jest wcale takie. Jest zupełnie inne.»” to głęboka introspekcja w naturę ludzkiej percepcji i doświadczenia świata. Z psychologicznego punktu widzenia, stanowi on diagnozę fundamentalnego rozczarowania, które dotyka wielu ludzi, a jego korzenie leżą w zderzeniu oczekiwań z rzeczywistością. Tucholsky, używając tego, co nazywam „fundamentalną regułą”, nie odnosi się do obiektywnego faktu ontologicznego. Raczej, posługuje się nią jako retorycznym narzędziem do opisania uniwersalnego, choć często nieuświadamianego, ludzkiego doświadczenia: nieustannego zaskoczenia, że życie, rzekomo poznane i zrozumiane, okazuje się fundamentalnie różnić od tego, co sobie wyobrażaliśmy.
Kontekst tego cytatu można rozpatrywać w odniesieniu do ludzkiej tendencji do tworzenia narracji i ram poznawczych, które upraszczają złożoność świata. Tworzymy mentalne modele, schematy, a nawet fantazje o tym, jak „powinno” wyglądać życie, jak „powinni” zachowywać się ludzie, czy jak „powinna” działać rzeczywistość. Te oczekiwania są kształtowane przez naszą kulturę, wychowanie, media, osobiste doświadczenia i pragnienia. Kiedy zaś zderzamy się z nieprzewidywalnością, chaosem, niesprawiedliwością, czy po prostu z inną perspektywą niż nasza, następuje psychologiczny mechanizm dysonansu poznawczego. Słowa Tucholsky'ego doskonale oddają ten moment, kiedy nasza wewnętrzna mapa świata rozbija się o „zupełnie inne” terytorium.
Znaczenie psychologiczne tego cytatu jest wielowymiarowe. Po pierwsze, podkreśla on znaczenie akceptacji niepewności i ambiwalencji. Ludzki umysł dąży do przewidywalności i kontroli. Tucholsky zmusza nas do konfrontacji z faktem, że nasze próby kategoryzowania i przewidywania życia są z natury rzeczy skazane na niepowodzenie. To, co uważa za „fundamentalną regułę”, jest w istocie zaproszeniem do porzucenia sztywnych oczekiwań i przyjęcia płynności i zmienności istnienia. Po drugie, cytat może być interpretowany jako wezwanie do rozwoju elastyczności poznawczej i odporności psychicznej. Kiedy godzimy się z tym, że życie jest „zupełnie inne”, otwieramy się na nowe możliwości, perspektywy i sposoby radzenia sobie z wyzwaniami. Nie „walczymy” z rzeczywistością, lecz uczymy się z nią tańczyć.
Wreszcie, słowa Tucholsky'ego mogą służyć jako terapeutyczne przypomnienie. W gabinecie psychologicznym często spotykamy Pacjentów cierpiących na skutek niespełnionych oczekiwań – zawodowych, osobistych, relacyjnych. Cytat ten uczy, że źródłem cierpienia nie jest samo życie, ale raczej nasza sztywna interpretacja tego, czym życie powinno być. „Życie nie jest wcale takie. Jest zupełnie inne.” – ta fraza to ostatecznie wezwanie do uważnego bycia tu i teraz, do otwarcia się na autentyczne doświadczenie, które zawsze będzie bogatsze i mniej przewidywalne niż nasze konstrukcje mentalne. To lekcja pokory wobec istnienia i zaproszenie do nieustannego zdumiewania się jego złożonością.