Jeśli chcesz zmienić drugą osobę, zmień siebie.
Chcesz zmienić innych? Zmień siebie: Twój rozwój transformuje relacje, bo wpływasz na dynamikę, a nie kontrolujesz innych.
Myśl Esther Perel, że Jeśli chcesz zmienić drugą osobę, zmień siebie
, wydaje się na pierwszy rzut oka paradoksem, ale z perspektywy psychologii i filozofii relacji jest to głęboka prawda. Cytat ten dotyka fundamentalnych aspektów ludzkiej egzystencji: autonomii, wpływu i odpowiedzialności.
Filozoficznie, koncepcja ta nawiązuje do stoickiej idei rozróżnienia między tym, co jest w naszej mocy, a tym, co nie. Nie możemy bezpośrednio kontrolować myśli, uczuć czy zachowań drugiej osoby – jest to naruszenie jej autonomii i podmiotowości. Próba takiej kontroli często prowadzi do frustracji, konfliktu i zerwania więzi. Możemy natomiast w pełni wpływać na nasze własne postawy, reakcje i zachowania. W tym sensie, cytat Perel odzwierciedla egzystencjalne wezwanie do samoświadomości i wewnętrznej pracy.
Psychologicznie, ta zasada ma wiele wymiarów. Po pierwsze, zmiana siebie może oznaczać zmianę perspektywy. Często zakładamy, że problem leży wyłącznie po stronie drugiej osoby. Kiedy jednak zmieniamy sposób, w jaki interpretujemy jej zachowanie, nasze emocje i reakcje również ewoluują. To z kolei zmienia dynamikę interakcji, otwierając przestrzeń na nowe rozwiązania.
Po drugie, cytat podkreśla rolę wzajemnego wpływu w relacjach. Nasze zachowania są nieustannie sprzężone ze sobą. Jeśli zmienimy swój styl komunikacji, naszą empatię, granice, czy sposób wyrażania potrzeb, druga osoba jest niejako 'zmuszona' do rekalibracji własnych reakcji. Na przykład, jeśli ktoś wciąż reaguje złością na pewne bodźce, a my przestajemy reagować lękiem, a zamiast tego spokojnie wyznaczamy granice, cykl ten zostaje przerwany. Jest to zgodne z teoriami systemowymi w terapii rodzin, gdzie zmiana w jednym elemencie systemu wpływa na całość.
Po trzecie, zmiana siebie to często odkrywanie i uwalnianie własnych schematów i mechanizmów obronnych, które generują konflikty lub utrzymują niezdrowe relacje. Praca nad własnymi lękami, niepewnościami czy oczekiwaniami może fundamentalnie przekształcić sposób, w jaki wchodzimy w interakcje z innymi. Perel, będąc ekspertką od związków, często podkreśla, jak nasze wczesne doświadczenia i wewnętrzne narracje kształtują nasze relacje. Zmienienie siebie to więc proces uzdrowienia i dojrzewania, który nieuchronnie wpływa na jakość naszych połączeń z innymi.
W gruncie rzeczy, cytat ten jest manifestem autentyczności i odpowiedzialności osobistej w relacjach. To nie jest bierne poddanie się, lecz aktywne przyjęcie roli architekta własnego wnętrza, z przekonaniem, że ta wewnętrzna transformacja jest najpotężniejszym narzędziem do wywierania pozytywnego wpływu na świat zewnętrzny, w tym na osoby, na których nam zależy.