Poczucie własnej wartości nie jest tym, co ktoś świadomie o sobie myśli, ale szacunkiem do siebie wyrażającym się w życiu emocjonalnym i zachowaniu. Sztucznie rozdęty pozytywny obraz samego siebie nie jest tym samym, co poczucie własnej wartości.
Wartość to szacunek do siebie w emocjach i czynach, nie świadome myśli czy sztuczny, pozytywny wizerunek.
Zrozumienie Prawdziwego Poczucia Własnej Wartości – Perspektywa Gábora Maté
Gábor Maté, w swoim trafnym spostrzeżeniu, dokonuje fundamentalnego rozróżnienia między powierzchownym, narzuconym sobie obrazem a autentycznym poczuciem własnej wartości. Ten cytat jest niezwykle ważny z filozoficzno-psychologicznego punktu widzenia, ponieważ dekonstruuje popularne (i często szkodliwe) mity dotyczące samooceny i wskazuje na jej głębsze, egzystencjalne korzenie.
Filozoficznie, Maté odwołuje się do koncepcji bycia, a nie tylko posiadania. Poczucie własnej wartości nie jest zewnętrznym atrybutem, który można zdobyć czy wypracować poprzez afirmacje czy narzucanie sobie pozytywnych myśli. To raczej stan bycia, głęboko zakorzeniony w naszym wnętrzu, manifestujący się w sposobie, w jaki doświadczamy siebie na poziomie emocjonalnym i behawioralnym. Nie jest to rezultat świadomej kalkulacji czy racjonalnego osądu („co ktoś świadomie o sobie myśli”), lecz raczej organiczna ekspresja naszej wewnętrznej spójności i integralności. To przypomina egzystencjalne poszukiwanie sensu i autentyczności – prawdziwa wartość nie jest czymś, co budujemy, lecz czymś, co odkrywamy i pozwalamy jej wybrzmieć.
Z perspektywy psychologicznej, Maté podkreśla, że autentyczne poczucie własnej wartości manifestuje się w harmonii między naszym wewnętrznym doświadczeniem a zewnętrznym zachowaniem. Kluczowe słowa to „szacunek do siebie wyrażający się w życiu emocjonalnym i zachowaniu”. To oznacza, że osoba z głębokim poczuciem własnej wartości nie musi udowadniać swojej wartości innym, nie potrzebuje ciągłego potwierdzania z zewnątrz. Jej działania są zgodne z jej wewnętrznymi przekonaniami i wartościami, a jej reakcje emocjonalne są proporcjonalne i adekwatne do sytuacji, nie zaś przepełnione lękiem przed odrzuceniem czy potrzebą akceptacji. Jest to wyraz zdrowego i stabilnego ego, które nie jest rozdmuchane ani skurczone, lecz elastyczne i odporne.
Kontrast z „sztucznie rozdmuchanym pozytywnym obrazem samego siebie” jest tu kluczowy. Taki obraz, często promowany przez niektóre nurty rozwoju osobistego, jest fasadą. Jest to próba zagłuszenia wewnętrznego dyskomfortu i braku poczucia wartości poprzez narzucanie sobie pozytywnych etykiet. Psychologicznie, taka postawa może prowadzić do narcyzmu, unikania konfrontacji z własnymi słabościami, lęku przed porażką i niezdolności do autentycznej bliskości. Osoba z takim sztucznym obrazem może wydawać się pewna siebie, ale pod powierzchnią kryje się kruchość i zależność od zewnętrznego potwierdzenia. Ich emocje mogą być labilne, a zachowania nieautentyczne, co jest sygnałem braku prawdziwej wewnętrznej spójności.
Głębsze znaczenie cytatu Maté polega na jego wezwaniu do introspekcji i autentyczności. Prawdziwe poczucie własnej wartości nie leży w tym, co mówimy sobie o sobie, ale w sposobie, w jaki naprawdę żyjemy – jak traktujemy siebie, jak reagujemy na wyzwania, jak odnosimy się do innych. To nie jest kwestia optymizmu czy pozytywnego myślenia, ale głębokiego, wewnętrznego przekonania o własnej godności, które manifestuje się w każdym aspekcie naszego bycia.