Trauma tworzy oparty na wstydzie wizerunek samego siebie.
Trauma zniekształca samoocenę, prowadząc do głębokiego wstydu i przekonania o własnej wadliwości, niezależnie od obiektywnej winy.
Trauma a Wstyd: Głębia Psychologiczna Cytatu Gábora Maté
Cytat Gábora Matégo, „Trauma tworzy oparty na wstydzie wizerunek samego siebie”, przenika do sedna ludzkiego cierpienia, ukazując skomplikowaną sieć powiązań między traumatycznym doświadczeniem a fundamentalnymi aspektami tożsamości. Aby w pełni zrozumieć jego głębię, musimy zanurzyć się w psychologiczne mechanizmy leżące u podstaw wstydu i sposób, w jaki trauma deformuje ludzką percepcję siebie.
Kiedy doświadczamy traumy – czy to jednorazowego, wstrząsającego wydarzenia, czy długotrwałego, chronicznego stresu – nasz system nerwowy zostaje przeciążony. Niezdolność do przetworzenia i integracji tego doświadczenia sprawia, że pozostaje ono „uwięzione” w psychice. Wstyd w tym kontekście nie jest prostą karą za złamanie normy, ale głębokim, egzystencjalnym poczuciem wadliwości. Trauma często wiąże się z poczuciem bezradności, utraty kontroli i, co kluczowe, przekonaniem, że to, co się stało, MUSIAŁO SIĘ STAĆ Z NASZEJ WINY. Dzieje się tak nawet, gdy obiektywnie nie ma podstaw do takiego myślenia. Mechanizm ten jest szczególnie widoczny, gdy ofiara traumy internalizuje negatywne komunikaty ze środowiska lub, w przypadku traumy rozwojowej, gdy opieka była niewystarczająca lub szkodliwa. Dziecko, które nie otrzymuje adekwatnej opieki, często wnioskuje, że jest niewystarczająco warte miłości i uwagi, co prowadzi do uformowania samowizerunku naznaczonego głębokim wstydem. Ten wstyd nie dotyczy pojedynczego działania, ale istoty bycia – „Jestem zły/zła”, „Jestem niegodny/niegodna”, „Jestem uszkodzony/uszkodzona”.
Psychologicznie, wstyd jest emocją, która prowadzi do wycofywania się, izolacji i ukrywania. Osoba, która nosi w sobie ten oparty na wstydzie wizerunek siebie, często unika bliskich relacji, boi się oceny i odrzucenia. Nawet sukcesy mogą być trudne do zaakceptowania, ponieważ wewnętrzne przekonanie o własnej wadliwości podważa wszelkie pozytywne dowody. Trauma narusza poczucie bezpieczeństwa i zaufania – zarówno do świata, jak i do własnych zdolności poradzenia sobie. W rezultacie, jednostka może żyć w ciągłym stanie hiper-czujności, zinternalizowanego lęku i dysocjacji, co dodatkowo wzmacnia poczucie izolacji i wstydu. Maté, posługując się tym cytatem, podkreśla, że trauma nie jest jedynie wydarzeniem, ale procesem, który zniekształca jądro naszej psychiki, prowadząc do głębokiej erozji poczucia własnej wartości, której korzenie tkwią w odczuciu wstydu za to, kim się jest, a nie za to, co się zrobiło.