Gdzieś w głębi naszej duszy jest takie miejsce, które w chwili odczuwania przez nas żalu po czyjejś śmierci pozwala nam uznać, że życie tej osoby miało wartość, pomimo wszystkiego, co mogłoby sugerować, że jest inaczej. Zresztą, kto wie, być może to przejaw jeszcze bardziej fundamentalnej decyzji: że wartość posiada samo Istnienie, ze wszystkimi jego niedoskonałościami.
Żal uznaje wartość życia pomimo niedoskonałości; to fundamentalne założenie, że całe Istnienie, z wadami, posiada wartość.
Wartość Żalu i Fundamentalna Decyzja o Wartości Istnienia: Psychologiczna Analiza Cytatu Jordana Petersona
Cytat Jordana Petersona dotyka jednej z najbardziej fundamentalnych i bolesnych doświadczeń ludzkiego życia – straty. W kontekście żałoby po śmierci bliskiej osoby, Peterson identyfikuje pewne „miejsce w głębi naszej duszy”, które pozwala nam transcendować wątpliwości i uznać inherentną wartość życia zmarłego. Jest to psychologiczny mechanizm, który aktywuje się w obliczu ostateczności, zmuszając nas do poszukiwania sensu i wartości tam, gdzie mogłybyśmy widzieć jedynie ból, niedoskonałość, a nawet porażkę.
Psychologicznie, to „miejsce” można interpretować jako wewnętrzny imperatyw do nadawania sensu. W obliczu śmierci, której towarzyszą nieraz sprzeczne emocje, wspomnienia, a nawet moralne dylematy dotyczące zmarłego, żałoba zmusza nas do wybaczenia, akceptacji i ostatecznego uznania godności ludzkiej. Jest to proces, w którym mimo wszystkich „defektów” czy „błędów” osoby, decydujemy się postrzegać jej istnienie jako wartościowe. To nie jest idealizacja, ale raczej fundamentalne przyjęcie złożoności ludzkiego bytu.
Peterson poszerza tę koncepcję, sugerując, że ten mechanizm może być przejawem jeszcze bardziej fundamentalnej „decyzji” czy „założenia” – że wartość posiada samo Istnienie, ze wszystkimi jego niedoskonałościami. Jest to głęboko psychologiczna i filozoficzna teza. Psychologicznie, implikuje to, że istniejemy z wewnętrznym przekonaniem o fundamentalnej wartości życia, nawet w obliczu cierpienia, chaosu i absurdów. To przekonanie nie jest racjonalnym wnioskiem, ale raczej apriorycznym założeniem, które pozwala nam funkcjonować i odnajdywać sens w świecie. W obliczu tragicznych wydarzeń, takich jak śmierć, to fundamentalne przekonanie o wartości istnienia staje się kotwicą, która zapobiega absolutnemu nihilizmowi.
Dla zdrowia psychicznego to przekonanie jest kluczowe. Uznanie, że „Istnienie ma wartość, ze wszystkimi jego niedoskonałościami” pozwala na akceptację własnych ograniczeń i błędów, a także niedoskonałości świata. Minimalizuje to destrukcyjne poczucie winy, wstydu czy beznadziei. W kontekście żałoby, pozwala na pogodzenie się z utratą, na przetwarzanie bólu bez zaprzeczania wartości życia, które się zakończyło. To psychologiczny akt afirmacji, który jest niezbędny dla adaptacji i dalszego rozwoju.
Podsumowując, Peterson sugeruje, że żal po stracie, który pozwala nam uznać wartość życia zmarłego pomimo jego niedoskonałości, jest mikro-manifestacją makro-decyzji: głębokiego, być może wrodzonego przekonania, że sama egzystencja, z całą jej złożonością i niedoskonałościami, jest z natury wartościowa. To przekonanie jest zarówno filarem ludzkiej psychiki, jak i fundamentem dla odnajdywania sensu w obliczu cierpienia i chaosu.