Bywałem biedny i bywałem bogaty. To drugie jest lepsze.
Bogactwo lepsze, bo eliminuje chroniczny stres biedy, zapewniając podstawowe potrzeby i większą kontrolę nad życiem, zgodnie z hierarchią Maslowa.
Aksjomat Dobrostanu: Gdy Materia Spotyka Emocje
Cytat Sophie Tucker, choć z pozoru trywialny, “Bywałem biedny i bywałem bogaty. To drugie jest lepsze.”, otwiera głęboką debatę na temat ludzkiej kondycji, eudajmonii i mechanizmów psychologicznych, które kierują naszym pragnieniem dobrostanu. Jako psycholodzy, możemy zanalizować go przez pryzmat kilku kluczowych koncepcji.
Po pierwsze, hierarchia potrzeb Maslowa staje się tu krystalicznie jasna. Bieda (w skrajnym ujęciu) zagraża podstawowym potrzebom fizjologicznym i bezpieczeństwa. Brak pewności co do następnego posiłku, dachu nad głową czy dostępu do opieki medycznej generuje chroniczny stres, lęk i poczucie zagrożenia. W takim stanie, wyższe potrzeby – miłości, przynależności, szacunku czy samorealizacji – są trudne do zaspokojenia. Psychika ludzka koncentruje się na przetrwaniu. Bogactwo natomiast, rozumiane jako stabilność finansowa i dostęp do zasobów, pozwala na swobodne zaspokajanie tych podstawowych potrzeb, uwalniając psychiczną energię na realizację celów wyższego rzędu. Nie oznacza to, że pieniądze kupują szczęście, ale z pewnością eliminują znaczną część cierpienia związanego z ich brakiem.
Po drugie, cytat odzwierciedla hedonistyczny bieżnik adaptacyjny. Ludzie adaptują się do zmian, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Początkowa radość z bogactwa może z czasem osłabnąć, jednak powrót do biedy, po doświadczeniu komfortu, jest psychologicznie znacznie trudniejszy. Mechanizmy awersji do straty sprawiają, że utrata statusu lub zasobów, do których się przyzwyczailiśmy, jest odczuwana znacznie silniej niż korzyści płynące z ich posiadania. Sophie Tucker, doświadczając obu skrajności, mogła w pełni docenić obiektywne i subiektywne zalety życia w dostatku, szczególnie w kontekście eliminowania negatywnych bodźców i stresorów, które bieda nieodłącznie ze sobą niesie.
Po trzecie, kwestia poczucia kontroli i autonomii jest kluczowa. Bogactwo często wiąże się z większą autonomią – możliwością wyboru, swobodą w podejmowaniu decyzji, mniejszą zależnością od innych. Bieda z kolei często ogranicza te możliwości, zmuszając do kompromisów, rezygnacji z ambicji i poddania się okolicznościom zewnętrznym. Psychologicznie, poczucie kontroli nad własnym życiem jest silnie związane z dobrostanem psychicznym i poczuciem sensu. Decydujemy się na to, co jest dla nas lepsze, niekoniecznie w sensie moralnym, ale w sensie pragmatycznym i doświadczeniowym, z perspektywy naszego subiektywnego dobrostanu.