Człowiek najdłużej pamięta o dobru, które sam uczynił, oraz o złu, które wyrządzili mu inni.
Inne krzywdy kształtują reakcje i granice; własne dobro buduje pozytywną tożsamość i sens.
Intencjonalność pamięci i jej moralny wymiar
Cytat Andrzeja Majewskiego dotyka fundamentalnych aspektów ludzkiej psychiki, szczególnie w kontekście pamięci, tożsamości i moralności. Kiedy Majewski pisze, że „Człowiek najdłużej pamięta o dobru, które sam uczynił”, wskazuje na głębokie mechanizmy psychologiczne związane z samowartościowaniem i budowaniem spójnej narracji o sobie. Działania, które oceniamy jako dobre, stają się integralną częścią naszej autobiograficznej pamięci. Są to wspomnienia, które często są reinterpretowane i wzmacniane, ponieważ służą jako dowód na naszą moralną kompetencję i pozytywny wkład w świat. Proces ten jest związany z redukcją dysonansu poznawczego – utrzymanie przekonania o własnej dobroci jest psychologicznie korzystne i sprzyja wewnętrznej spójności.
Z kolei stwierdzenie, że pamiętamy „o złu, które wyrządzili mu inni”, odnosi się do zupełnie innej dynamiki. Wspomnienia krzywd doznanych od innych są często nacechowane silnymi emocjami, takimi jak gniew, uraza, smutek czy poczucie niesprawiedliwości. Są to wspomnienia, które mogą być powtarzane, analizowane i przetwarzane w sposób, który ma na celu uniknięcie podobnych doświadczeń w przyszłości. Choć bolesne, pełnią funkcję ochronną, informując nas o potencjalnych zagrożeniach i pomagając w budowaniu granic w relacjach. Ich długotrwałość może wynikać z trudności w przebaczeniu i konieczności przetworzenia emocjonalnego bólu.
Różnica w trwałości tych dwóch typów wspomnień świadczy o ich odmiennym znaczeniu dla naszego funkcjonowania psychologicznego. Dobro, które sami uczyniliśmy, wzmacnia nasze poczucie wartości i celowości. Jest to pamięć, która karmi nasze ego w pozytywny sposób, budując pozytywny obraz siebie. Zło wyrządzone nam przez innych natomiast, choć początkowo bolesne, służy jako swego rodzaju ewolucyjna adaptacja, ostrzegając przed powtórzeniem traumatycznych doświadczeń. W konsekwencji oba typy wspomnień, choć z różnych powodów, mają ogromny wpływ na kształtowanie naszej tożsamości, naszych relacji i naszych przyszłych działań.