Dzieci są wiecznie szczere, nie wstydzą się prawdy, a my [dorośli] z obawy, by nie wyglądać na zacofanych, gotowi jesteśmy zaprzedać to, co nam najdroższe, chwalimy to, co nas odpycha i potakujemy temu, czego nie rozumiemy.
Dzieci są naturalnie szczere. Dorośli, z lęku przed odrzuceniem, poświęcają autentyczność, by pasować, tracąc siebie w imię społecznej akceptacji.
Cytat Borysa Pasternaka, głęboko osadzony w humanistycznej perspektywie, wnikliwie analizuje kontrast między spontaniczną autentycznością dziecka a kompleksową maskaradą dorosłego życia. Jego sedno tkwi w fenomenie utraty dziecięcej szczerości, która jest pryzmatem, przez który świat jest postrzegany i nazywany bez filtrów społecznych czy osobistych interesów. Dziecko, będąc tabula rasa , nie nabyło jeszcze repertuaru obronnych mechanizmów ego, dlatego jego ekspresja jest bezpośrednia i niezafałszowana. Prawda dla dziecka jest inherentną cechą rzeczywistości, a jej wypowiedzenie nie wiąże się z oceną ani konsekwencjami społecznymi. Brak poczucia wstydu związany jest z niedorozwojem superego, które u dorosłych internalizuje normy i oczekiwania społeczne, stając się źródłem zarówno poczucia winy, jak i potrzeby konformizmu.
Przejście w dorosłość, według Pasternaka, wiąże się z dramatyczną utratą tej pierwotnej niewinności. Pasternak tu porusza kluczowy psychologiczny proces – internalizację lęku przed byciem „zacofanym”. Oznacza to lęk przed odrzuceniem, ośmieszeniem, utratą statusu społecznego, który często jest sublimowany w pragnienie akceptacji i przynależności. Aby uniknąć tego lęku, dorośli są gotowi do „zaprzepaszczenia tego, co nam najdroższe” , co można interpretować jako utratę własnej integralności, wartości i autentycznego „ja”. To nie tylko moralne ustępstwa, ale także głęboka psychologiczna forma samooszustwa. Akt „chwalenia tego, co nas odpycha” i „potakiwania temu, czego nie rozumiemy” to klasyczne przykłady dysonansu poznawczego i mechanizmów obronnych, takich jak racjonalizacja i konformizm. Dorośli, w pogoni za akceptacją, są zdolni do ignorowania własnej intuicji i percepcji rzeczywistości, co prowadzi do alienacji od własnego wnętrza i do życia w permanentnym fałszu. To zjawisko, w psychologii społecznej, jest często wiązane z pojęciem „myślenia grupowego” (groupthink) lub konformizmu Ascha, gdzie jednostki poddają się presji większości, nawet jeśli jest ona sprzeczna z ich własnym osądem. Konsekwencją tego jest nie tylko utrata autentyczności, ale także utrata zdolności do krytycznego myślenia i wolności osobistej, co Pasternak wydaje się uważać za najwyższą cenę za społeczne przetrwanie. Cytat Pasternaka jest zatem re fleksją nad psychologicznymi kosztami adaptacji społecznej, jednocześnie sugerując, że dziecięca szczerość jest utraconą wartością, do której warto by powrócić, by żyć w większej harmonii ze sobą.