Dzięki rozwojowi nauki człowiek zdobył prawie pełną władzę nad światem nieożywionym i częściową nad ożywionym, ale władza nad drugim człowiekiem wymyka mu się z rąk.
Kępiński podkreśla, że kontrola nad naturą nie przekłada się na niemożliwą pełną władzę nad ludźmi, wynikającą z ich wolności i złożoności.
Cytat Kępińskiego, z pozoru prosty, otwiera niezwykle bogatą perspektywę na ludzką kondycję, uwikłaną w paradoks wiedzy i władzy. Z perspektywy filozoficznej, można go interpretować jako refleksję nad granicami ludzkiej sprawczości. Rozwój nauki, od rewolucji naukowej po współczesne osiągnięcia technologiczne, rzeczywiście umożliwił nam manipulowanie materią i procesami biologicznymi w sposób, który jeszcze kilkaset lat temu byłby nie do pomyślenia. Mamy poczucie kontroli nad światem zewnętrznym, co ugruntowuje naszą wiarę w racjonalność i możliwość obiektywnego poznania.
Jednakże, jak trafnie zauważa Kępiński, ta dominacja uderza w ślepy mur, gdy próbujemy zastosować te same metody do relacji międzyludzkich. Z psychologicznego punktu widzenia, ta niemożność pełnego opanowania drugiego człowieka wynika z jego inherentnej podmiotowości, wolności i złożoności wewnętrznej. Każdy człowiek jest autonomiczną jednostką, posiadającą własne myśli, uczucia, motywacje i doświadczenia, które w dużej mierze determinują jego zachowanie. Nie jesteśmy maszynami, które można programować, ani organizmami, które można w pełni kontrolować laboratoryjnie.
Przeszłość kształtuje Twoje relacje, dorosłe wybory i poczucie własnej wartości. Czas je uzdrowić 🤍
Kępiński zdaje się tu dotykać fundamentalnej różnicy między światem przedmiotów a światem podmiotów. Władza nad materią opiera się na przyczynowo-skutkowych relacjach i przewidywalności. Władza nad życiem, choć częściowa, również wykorzystuje te same mechanizmy. Jednak relacje międzyludzkie są znacznie bardziej dynamiczne i nieprzewidywalne, ponieważ opierają się na wzajemnym uznaniu, empatii, negocjacjach o znaczenia i autonomii woli. Próby narzucenia swojej woli drugiemu człowiekowi, choć czasem skuteczne dzięki sile czy manipulacji, zawsze niosą ze sobą ryzyko buntu, oporu, frustracji i utraty autentycznego kontaktu. To właśnie ta ulotność i trudność w przewidywaniu reakcji ludzkich tworzy obszar, w którym nasza „władza” staje się iluzoryczna lub co najwyżej fragmentaryczna. Odnosi się to do fundamentalnych koncepcji psychologii humanistycznej i egzystencjalnej, które podkreślają wolność wyboru i sensu jako centralne aspekty ludzkiego doświadczenia, niemożliwego do całkowitego ujarzmienia.