PositiveLife

Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad Celem i Niczym

Paradoks Bezcelowości w Kontekście Osiągnięć

Cytat Zig Ziglara,
„Jeśli celujesz w nic - trafisz za każdym razem”,
jest na pierwszy rzut oka zdaniem z pogranicza ironii i cynizmu, lecz po głębszej analizie ukazuje się jako głęboka psychologiczna prawda o ludzkiej naturze, motywacji i percepcji sukcesu. Jego sedno tkwi w paradoksie: dążenie do „niczego” gwarantuje „trafienie”, ponieważ „nic” per definicję jest niemożliwe do chybienia.

Z perspektywy psychologii, cytat ten dotyka kwestii poczucia własnej skuteczności (self-efficacy) i atrybucji. Gdy nie stawiamy sobie żadnych celów, nie ma możliwości, byśmy ich nie osiągnęli. Brak porażki wynika tu nie z kompetencji czy wysiłku, lecz z braku referencyjnego punktu do oceny. To z kolei prowadzi do pewnego rodzaju „pseudozwycięstwa”. Można poczuć chwilową ulgę od presji, lęku przed niepowodzeniem czy rozczarowaniem, ale ta ulga jest pozbawiona prawdziwej satysfakcji i rozwoju, jakie niesie ze sobą osiągnięcie nawet najmniejszego, jasno zdefiniowanego celu.

Co więcej, stwierdzenie to rezonuje z teorią motywacji. Ludzie potrzebują celów – nawet tych małych – by czuć sens i kierunek. Brak celu prowadzi do anomii, poczucia pustki, a czasem do depresji. Psychologicznie, „celowanie w nic” jest formą unikania. Unikamy potencjalnej porażki, oceny, wysiłku i konieczności mierzenia się z własnymi ograniczeniami. W ten sposób, choć „trafiamy za każdym razem”, to jednocześnie sabotujemy swój potencjał do wzrostu, nauki i doświadczania autentycznego spełnienia. Prawdziwy rozwój następuje wtedy, gdy stawiamy sobie ambitne, lecz osiągalne cele, a następnie mobilizujemy zasoby – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne – aby do nich dążyć, niezależnie od ryzyka porażki. Paradoksalne „trafienie” w „nic” jest więc de facto największą psychologiczną porażką – rezygnacją z sensu i możliwości rozwoju.