Jeśli dane nie przeobrażają się w informacje, które staną się podstawą wiedzy, a ta - źródłem mądrości traci się więcej niż zyskuje.
Transformacja danych w mądrość jest kluczowa dla rozwoju, samorealizacji i sensu życia; bez niej tracimy potencjał i zdolności.
Cytat Philipa Kotlera, choć zrodzony w kontekście biznesowym, niesie za sobą głęboką mądrość psychologiczną i filozoficzną, dotykając fundamentalnych aspektów ludzkiego poznania, rozwoju i sensu. Możemy go interpretować jako model transformacji informacji w mądrość, kluczowy dla adaptacji, samorealizacji i unikania egzystencjalnej pustki.
Na poziomie psychologicznym, „dane” to swego rodzaju surowa rzeczywistość – bodźce sensoryczne, doświadczenia, obserwacje. To, co dzieje się wokół nas i w nas. Samo ich istnienie jest neutralne i nie wnosi wiele, dopóki nie zostaną przetworzone w „informacje”. To przetworzenie to proces schematyzacji poznawczej, czyli nadawania sensu, organizacji i struktury tym danym. Nasz mózg nieustannie kategoryzuje, wiąże ze sobą zdarzenia, rozpoznaje wzorce. Na tym etapie psychologia poznawcza widzi powstawanie wiedzy proceduralnej i deklaratywnej.
Kolejny krok, „informacje, które staną się podstawą wiedzy”, odnosi się do integracji tych zorganizowanych informacji w szersze struktury poznawcze – modele mentalne, przekonania, wewnętrzne mapy rzeczywistości. To już nie tylko wiedza o faktach, ale o powiązaniach między nimi, o przyczynach i skutkach, o systemach. Jest to proces aktywnie konstruowany przez jednostkę, często pod wpływem wcześniejszych doświadczeń i struktur poznawczych. Na tym etapie dochodzi do głębszego rozumienia, a nie tylko gromadzenia faktów.
Apogeum tego procesu to przekształcenie wiedzy w „źródło mądrości”. Mądrość w psychologii i filozofii to coś więcej niż tylko rozległa wiedza. To zdolność do integracji wiedzy z doświadczeniem, emocjami i wartościami. To umiejętność zastosowania tej wiedzy w praktyce życia, w dylematach moralnych, w podejmowaniu decyzji w niepewności. Mądrość wiąże się z inteligencją emocjonalną, empatią, samorefleksją, a także z akceptacją niepewności i złożoności świata. Mądrość to zdolność do postrzegania szerszego kontekstu, przewidywania konsekwencji i wybierania ścieżek, które prowadzą do dobra – zarówno własnego, jak i wspólnego. Z perspektywy psychologii humanistycznej, jest to droga do samorealizacji i sensu istnienia.
Ostrzeżenie Kotlera, że „traci się więcej niż zyskuje”, jest tu kluczowe. Jeśli proces transformacji zostanie przerwany – na etapie danych, informacji, czy nawet wiedzy – jednostka pozostaje w stanie niezrozumienia, powierzchowności. Z psychologicznego punktu widzenia, prowadzi to do deficytów adaptacyjnych: trudności w rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu decyzji, zarządzaniu emocjami, budowaniu relacji. Osoba taka może odczuwać brak sensu, frustrację, niezdolność do uczenia się na błędach. Traci się potencjał rozwoju osobistego, zdolność do empatii i głębszego rozumienia międzyludzkiego. W szerszym kontekście społecznym, brak mądrości prowadzi do powtarzania błędów, konfliktów i braku postępu. Utrata ta nie jest tylko brakiem zysku, ale wręcz stratą możliwości i potencjału egzystencjalnego.