Jeżeli człowiek uwierzy, że ktoś inny wie lepiej niż on sam, co należy uczynić, wówczas znajduje się w prawdziwym niebezpieczeństwie.
Uwierzenie, że ktoś wie lepiej, grozi utratą autonomii, krytycznego myślenia i poddaniem się manipulacji, co jest realnym zagrożeniem dla tożsamości i wolności.
Głębokie rozeznanie w pułapce poddania
Cytat Stevena Hassana, „Jeżeli człowiek uwierzy, że ktoś inny wie lepiej niż on sam, co należy uczynić, wówczas znajduje się w prawdziwym niebezpieczeństwie”, to niezwykle trafna i głęboka obserwacja procesów psychologicznych leżących u podstaw manipulacji, indoktrynacji oraz utraty autonomii. Z perspektywy filozoficzno-psychologicznej, odnosi się on do fundamentalnych aspektów ludzkiej egzystencji, takich jak wolna wola, tożsamość oraz potrzeba bycia podmiotem własnego życia.
Ufność w to, że "ktoś inny wie lepiej", to zjawisko, które ma swoje korzenie w naturalnej ludzkiej zależności – począwszy od dzieciństwa, kiedy polegamy na rodzicach i opiekunach, aż po wiek dorosły, gdzie szukamy autorytetów w dziedzinach, na których się nie znamy. Problem pojawia się, gdy ta naturalna tendencja przekształca się w patologiczną formę poddania, prowadzącą do rezygnacji z krytycznego myślenia i własnej oceny rzeczywistości. Hassan, znany ze swoich prac nad sektami i kontrolą umysłu, precyzyjnie wskazuje na moment, w którym ta uległość staje się niebezpieczeństwem. Niebezpieczeństwo to polega na utracie agencji – zdolności do samodzielnego działania i podejmowania decyzji. Kiedy człowiek deleguje tę zdolność na zewnątrz, oddaje kontrolę nad swoim życiem, a co za tym idzie, nad swoją przyszłością i dobrostanem.
Nie musisz już wybuchać ani udawać, że nic Cię nie rusza.
Zrozum, co naprawdę stoi za gniewem, lękiem czy frustracją i naucz się nimi zarządzać, zamiast pozwalać, by rządziły Tobą.
Odzyskaj wewnętrzny spokój i pewność siebie.
Zbuduj trwałe poczucie własnej wartości.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Prokrastynacja to nie lenistwo.
To wołanie Twojego lęku
Naucz się działać mimo wątpliwości, lęku i perfekcjonizmu
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat dotyka koncepcji locus of control – umiejscowienia kontroli. Osoby z zewnętrznym umiejscowieniem kontroli wierzą, że zewnętrzne siły lub inni ludzie odpowiadają za ich los, co czyni je bardziej podatnymi na manipulację. Utrata wewnętrznego umiejscowienia kontroli prowadzi do poczucia bezradności, obniżonej samooceny i zwiększonej podatności na perswazję. Cytat Hassana podkreśla, że rezygnacja z wewnętrznej kontroli jest nie tylko błędem, ale wręcz stanowi preludium do poważnych szkód psychicznych i społecznych. W kontekście sekt czy autorytarnych systemów, takie przekonanie jest celowo wzmacniane, by ubezwłasnowolnić jednostkę i uczynić ją narzędziem w rękach lidera. W tym procesie dochodzi do podważenia autentyczności Ja, czyli zgodności między własnymi przekonaniami a działaniami, prowadząc do głębokiego rozdarcia wewnętrznego i utraty spójności tożsamości.
Warto również zwrócić uwagę na filozoficzny wymiar wolności. Immanuel Kant przekonywał, że wolność to zdolność do kierowania się własnym rozumem, a nie podążanie za autorytetem z zewnątrz. Rezygnowanie z własnego osądu na rzecz cudzego "wiedzenia lepiej" jest więc formą samoznieczulenia rozumu, czyli dobrowolnego porzucenia wolności. To niebezpieczeństwo płynące z „wierzenia bez zastanowienia” dotyka istoty ludzkiej godności i autonomii, która jest fundamentem zdrowego funkcjonowania jednostki w społeczeństwie.