Kieruj swoim interesem, bo inaczej on tobą pokieruje.
Aktywnie kieruj sobą, by osiągnąć autonomię i uniknąć biernego poddawania się zewnętrznym/wewnętrznym wpływom.
Kierując się Autonomią a Potencjią Wewnętrznej Niewoli
Cytat Benjamina Franklina – “Kieruj swoim interesem, bo inaczej on tobą pokieruje” – jest nie tylko pragmatycznym ostrzeżeniem, ale głęboką psychologiczno-filozoficzną refleksją nad naturą ludzkiej woli, autonomii i potencjalnej pułapki bezczynności. Mówi bowiem o fundamentalnym konflikcie między aktywnym kształtowaniem własnego życia a biernym poddawaniem się wewnętrznym i zewnętrznym impulsom. Psychologicznie, „interes” może być rozumiany na wielu poziomach: jako motywacja, pragnienie, cel, a nawet nieuświadomiona potrzeba. Jeśli człowiek nie podejmuje świadomej decyzji o tym, co jest dla niego ważne i w jakim kierunku chce zmierzać, to te nieuporządkowane, często sprzeczne „interesy” zaczynają „kierować” nim samym, prowadząc do poczucia rozproszenia, braku kontroli, a w konsekwencji – do frustracji i cierpienia.
Franklin zdaje się antycypować idee współczesnej psychologii, gdzie podkreśla się znaczenie samoświadomości i samoregulacji. Brak świadomości własnych „interesów” – czy to aspiracji zawodowych, wartości osobistych, czy potrzeb emocjonalnych – sprawia, że stajemy się podatni na zewnętrzne wpływy, manipulacje marketingowe, społeczne oczekiwania, a nawet na neurotyczne mechanizmy obronne naszej psychiki. Gdy nie ustalamy priorytetów, nasze życie zaczyna przypominać statek bez steru, dryfujący na falach przypadkowych zdarzeń i cudzych agend. To „kierowanie tobą” objawia się w prokrastynacji, poczuciu, że „coś muszę zrobić, ale nie wiem co”, w podejmowaniu decyzji sprzecznych z naszymi głębokimi przekonaniami, a także w formowaniu się nawyków, które, choć początkowo niezauważalne, z czasem stają się więzieniem. Kierowanie „swoim interesem” to akt autonomii, odpowiedzialność za własne życie i tworzenie narracji, która ma sens. Jest to wyraz dążenia do samorealizacji, do pełnego wykorzystania własnego potencjału, zgodnie z naszymi wewnętrznymi kompasami, a nie chaosem nieuporządkowanych pragnień czy dyktatem otoczenia.
Filozoficznie, cytat dotyka problemu wolności i determinizmu. Czy jesteśmy wolni w kształtowaniu naszego losu, czy też jesteśmy poddani nieuchronnym siłom wewnętrznym (jak np. popędy) lub zewnętrznym (jak np. kulturowe uwarunkowania)? Franklin sugeruje, że prawdziwa wolność leży w aktywnym wyborze, w świadomym kierowaniu, a nie w iluzorycznej wolności polegającej na braku działania. Brak świadomego kierowania jest formą niewoli – niewoli wobec naszych własnych, nieuporządkowanych impulsów lub wobec wpływów, które nie służą naszemu dobru. W tym sensie, cytat jest wezwaniem do internalizacji locus of control – przejęcia odpowiedzialności za własne życie i uznania, że mamy moc wpływania na jego kierunek. To fundamentalne przesłanie dla zdrowia psychicznego: aktywna postawa, świadome dążenie do celów, a nie bierne poddawanie się biegowi wydarzeń, jest kluczem do poczucia spełnienia i wewnętrznej harmonii.