Kruk krukowi oka nie wykole.
Kruki chronią swoje, a ludzie swoich; wspierają się w grupie dla przetrwania i wspólnego dobra.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad „Kruk Krukowi Oka Nie Wykole”
Cytat Marka Aureliusza, „Kruk krukowi oka nie wykole”, odnosi się do głęboko zakorzenionego w naturze ludzkiej zjawiska lojalności grupowej i wzajemnego wsparcia w obrębie własnej "rodziny" – czy to biologicznej, zawodowej, społecznej, czy nawet przestępczej. Z psychologicznego punktu widzenia, ten aforyzm odzwierciedla fundamentalne aspekty psychologii społecznej i ewolucyjnej. Ludzie, podobnie jak kruki, są istotami stadnymi. Przynależność do grupy jest nie tylko źródłem poczucia bezpieczeństwa, ale również warunkiem przetrwania.
Ewolucyjnie, wzajemna pomoc i ochrona w obrębie grupy zwiększały szanse na przeżycie i reprodukcję. Działanie na szkodę członka własnej "grupy” (wykłuwanie oka) jest aktem autodestrukcji, osłabiającym spójność i siłę kolektywu. Człowiek jest zaprogramowany do współdziałania z tymi, których identyfikuje jako "swoich". To zjawisko manifestuje się w silnych więziach rodzinnych, silnych korporacyjnych kulturach korporacyjnych, a także – niestety – w mafijnych strukturach, gdzie kodeks milczenia (omerta) jest nadrzędną zasadą.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat dotyka również kwestii tożsamości grupowej i wewnętrznych norm. Członkowie grupy internalizują jej zasady i wartości, co prowadzi do konformizmu i wzajemnego zaufania. Naruszanie tych norm, zwłaszcza poprzez otwarte wyrządzenie krzywdy "swoim", jest równoznaczne z samowykluczeniem i utratą statusu w grupie. To nie tylko kwestia etyki, ale i pragmatyzmu – osłabienie jednego członka osłabia całą grupę. Współczesna psychologia bada to zjawisko np. w kontekście dyskryminacji wewnątrz grupowej (in-group favoritism) oraz różnicowania się grup społecznych (social categorization). Finalnie, „kruk krukowi oka nie wykole” to ugruntowana w psychice ludzkiej zasada samoochrony poprzez zachowanie spójności i siły kolektywu.