Ludzie dzielą się na tych, którzy kłamią i na tych, którym tylko wydaje się, że mówią prawdę.
Ludzie albo świadomie kłamią, albo ich „prawda” jest zniekształcona przez błędy poznawcze i samooszukiwanie, nigdy nie jest obiektywna.
Cytat Stefana Packa, „Ludzie dzielą się na tych, którzy kłamią i na tych, którym tylko wydaje się, że mówią prawdę”, głęboko wnika w złożoność ludzkiego poznania, samooszukiwania i intersubiektywności prawdy. Z perspektywy filozoficzno-psychologicznej, odzwierciedla on fundamentalne dylematy dotyczące natury rzeczywistości, subiektywizmu doświadczenia oraz mechanizmów obronnych psychiki.
Pierwsza kategoria – „ci, którzy kłamią” – odnosi się do świadomej intencji wprowadzenia w błąd. To działanie, które zakłada wiedzę o prawdzie i celowe jej zniekształcenie. Psychologicznie, kłamstwo może pełnić wiele funkcji: ochronę własnego wizerunku (ego), unikanie kary, uzyskanie korzyści, manipulację otoczeniem, a nawet obronę przed bólem psychicznym. Jest to świadome zerwanie z etosem prawdomówności, podyktowane zazwyczaj jakąś potrzebą lub lękiem.
Druga kategoria – „ci, którym tylko wydaje się, że mówią prawdę” – jest znacznie bardziej subtelna i psychologicznie intrygująca. Nie chodzi tu o złe intencje, lecz o głębokie osadzenie w subiektywnej interpretacji rzeczywistości. To osoby, które wierzą w to, co mówią, ale ich „prawda” jest zniekształcona przez szereg czynników:
Błędy poznawcze: Umysł ludzki jest podatny na liczne heurystyki i błędy poznawcze (np. błąd potwierdzenia, efekt aureoli, tendencyjność atrybucyjna), które sprawiają, że selektywnie odbiera i interpretuje informacje, pasujące do istniejących przekonań.
Samooszukiwanie: To nieświadomy, ale aktywny proces, w którym jednostka zniekształca lub ignoruje niewygodne prawdy, aby utrzymać pożądany obraz siebie lub świata. Może to być mechanizm obronny, chroniący przed lękiem, wstydem czy dysonansem poznawczym.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!Subiektywność doświadczenia: Każdy człowiek filtruje rzeczywistość przez pryzmat swoich doświadczeń, wartości, przekonań i emocji. To, co dla jednej osoby jest absolutną prawdą, dla innej może być jedynie jej osobistą konstrukcją.
Brak wiedzy lub niedoinformowanie: Czasami „prawda” wynika z niepełnej lub błędnej wiedzy, w której jednostka szczerze wierzy, że jest ona kompletna i prawidłowa.
Pacek w swoim cytacie zwraca uwagę na fundamentalne wyzwanie epistemologiczne: czy obiektywna prawda jest w ogóle dostępna, czy też jesteśmy skazani na wieczne poruszanie się w sferze subiektywnych interpretacji? Sugeruje, że nawet jeśli nie kłamiemy świadomie, nasza zdolność do percepcji i artykulacji „prawdy” jest nieuchronnie ograniczona i skażona przez psychologiczne i poznawcze filtry. To zaproszenie do głębokiej refleksji nad własną perspektywą, empatią i ostrożnością w osądzaniu innych.
Cytat staje się zatem komentarzem do ludzkiej kondycji, naznaczonej próbami zrozumienia siebie i świata, które nie zawsze kończą się sukcesem, a często prowadzą do nieświadomych zniekształceń. Wzmacnia też spostrzeżenie, że prawdziwa wiedza o sobie i świecie wymaga ciągłej autorefleksji i gotowości do kwestionowania własnych „prawd”.