Moc w sensie dominacji jest perwersją ludzkiej potencji, tak samo jak sadyzm seksualny jest perwersją — miłości płciowej.
Dominacja to perwersja ludzkiej potencji, analogiczna do sadyzmu jako perwersji miłości, wynikająca z lęku i słabości, nie z prawdziwej siły.
Zrozumienie Perwersji Mocy i Miłości Według Ericha Fromma
Cytat Ericha Fromma „Moc w sensie dominacji jest perwersją ludzkiej potencji, tak samo jak sadyzm seksualny jest perwersją — miłości płciowej” dotyka sedna jego filozofii psychologicznej, koncentrującej się na naturze człowieka, jego potrzebach i patologiach. Fromm, jako neofreudysta i humanistyczny psycholog, widział w człowieku istotę dążącą do samorealizacji i tworzenia, a nie jedynie do zaspokajania popędów.
Kluczowe w cytacie jest rozróżnienie pomiędzy potencją a mocą w sensie dominacji. Prawdziwa ludzka potencia, w ujęciu Fromma, to zdolność do produktywnej i twórczej aktywności, do miłości, do rozwijania własnych możliwości i współpracy z innymi. To siła do bycia, do autentycznego istnienia. Jest to stan wewnętrzny, emanujący na zewnątrz w postaci twórczej ekspresji i budowania relacji.
Natomiast „moc w sensie dominacji” to coś zupełnie odmiennego. Fromm postrzega ją jako dążenie do kontrolowania i podporządkowywania sobie innych, do sprawowania władzy nad ich wolą i działaniami. Jest to siła używana przeciwko innym, a nie dla nich czy z nimi. Z psychologicznego punktu widzenia, dominacja często wywodzi się z lęku, poczucia bezsilności i niepewności. Osoba, która dąży do dominacji, nie czuje się wewnętrznie silna; wręcz przeciwnie, jej potrzeba kontrolowania świadczy o braku wewnętrznej potencji. Dominacja staje się kompensacją, próbą uzyskania poczucia wartości poprzez umniejszanie innych.
Analogia z sadyzmem seksualnym jest tu niezwykle trafna i rzuca światło na głęboką psychologiczną patologię obu zjawisk. Seksualność, w swojej zdrowej i twórczej formie, ma na celu połączenie, bliskość, przyjemność i wymianę. Miłość płciowa to akt wzajemnego dawania i brania, jest wyrazem intymności i akceptacji drugiego człowieka. Sadyzm seksualny jest natomiast wypaczeniem tego pierwotnego celu. Zamiast jedności, pojawia się pragnienie zadawania bólu, upokorzenia, kontrolowania ciała i woli drugiej osoby. Sadyzm nie dąży do połączenia, lecz do ujarzmienia – i w tym sensie jest niszczycielski dla obu stron. Sadysta nie jest zdolny do prawdziwej miłości, ponieważ jego pragnienie kontroli przesłania zdolność do empatii i wzajemności.
Podobnie, dążenie do dominacji w życiu społecznym, politycznym czy interpersonalnym, jest perwersją ludzkiej potencji. Zdrowa „potencja” objawia się w autonomii, w tworzeniu, w zdolności do miłości i współtworzenia. Dominacja natomiast jest dążeniem do czerpania siły z osłabiania innych, co w efekcie prowadzi do alienacji i izolacji dominującego. Jest to samonapędzający się cykl, w którym osoba dominująca staje się coraz bardziej zależna od swojej władzy nad innymi, tracąc zdolność do autentycznych relacji i wewnętrznej wolności.
Fromm podkreśla, że obie perwersje – dominacja i sadyzm – mają korzenie w niezdolności do prawdziwej miłości i produktywnego życia. Nie są one wyrazem siły, lecz słabości i lęku przed wolnością i odpowiedzialnością za własne życie.