Nie mamy innego dowodu istnienia świata poza tym, że bez niego nie istnielibyśmy my.
Nasza świadomość jest jedynym dowodem istnienia świata, bo bez nas nie ma percepcji i żadnego poznania.
Filozoficzno-Psychologiczna Refleksja nad Istnieniem
Cytat Stefana Napierskiego: „Nie mamy innego dowodu istnienia świata poza tym, że bez niego nie istnielibyśmy my.” jest głęboką refleksją nad fundamentalnym związkiem między podmiotem (człowiekiem) a obiektem (światem). Z psychologicznego punktu widzenia, ten aforyzm wskazuje na antropocentryczny charakter naszej percepcji rzeczywistości. Nie możemy doświadczyć świata w jego absolutnej, obiektywnej formie, ponieważ każda interpretacja jest nierozerwalnie związana z naszą świadomością, naszymi zmysłami, naszymi konstrukcyjnymi schematami poznawczymi.
Z perspektywy psychologii poznawczej, świat, jaki znamy, jest w dużej mierze tworem naszego umysłu. Bodźce zewnętrzne są przetwarzane, filtrowane i interpretowane przez nasze mózgi. Nie ma „nagiego” świata, który moglibyśmy poznać niezależnie od naszej subiektywności. Cytat ten podkreśla, że nasza własna egzystencja jest paradygmatem dla istnienia czegokolwiek poza nami. Brak nas oznaczałby brak możliwości percepcji, a więc brak „dowodu” na istnienie czegokolwiek. To nie znaczy, że świat nie istniałby obiektywnie, ale że jego istnienie byłoby dla nas – jako podmiotów – nie do pomyślenia i nie do udowodnienia.
W kontekście psychologii rozwojowej, niemowlę początkowo nie rozróżnia siebie od otoczenia. Stopniowo, wraz z rozwojem ego, kształtuje się poczucie odrębności. Cytat Napierskiego może być interpretowany jako powrót do pierwotnej symbiozy, gdzie świat i Ja są nierozłączne w akcie percepcji. To również uderza w egzystencjalną pustkę i lęk, które mogą pojawić się, gdy zastanawiamy się nad własną efemerycznością. Jeśli nas nie ma, to świat, jaki znamy, również przestaje dla nas istnieć. To przypomnienie o naszej kruchości i jednocześnie o mocy, jaką posiadamy, by nadawać sens i strukturę otaczającej nas rzeczywistości poprzez sam akt istnienia i poznania.
Z filozoficznego punktu widzenia, cytat wpisuje się w tradycje idealizmu, gdzie świadomość jest fundamentem rzeczywistości, ale także w fenomenologię, gdzie świat jest poznawany poprzez nasze doświadczenia. Psychologicznie, wzmacnia to poczucie odpowiedzialności za naszą percepcję i za to, jak konstruujemy nasz świat. To nie tylko stwierdzenie o zależności, ale także o intymnym związku między obserwatorem a obserwowanym. Bez nas, świat staje się dla nas nieistniejącym fenomenem, co podkreśla centralną rolę ludzkiego doświadczenia w samej koncepcji istnienia.