Pesymizm, podobnie zresztą jak optymizm, jest znakiem umysłowej nierównowagi.
Skrajny optymizm lub pesymizm to oznaki psychicznej sztywności, unikania rzeczywistości, zamiast elastycznej adaptacji.
Cioran, mistrz paradoksu i egzystencjalnego cierpienia, w tym zdaniu uderza w samo sedno ludzkiej kondycji, kwestionując powszechne rozumienie optymizmu i pesymizmu. Filozoficznie, cytat ten odnosi się do koncepcji równowagi i umiaru, które choć często pomijane, są kluczowe dla zdrowia psychicznego. Cioran sugeruje, że zarówno ekstremalny optymizm, jak i skrajny pesymizm, są formami ucieczki od rzeczywistości, a co za tym idzie, symptomem głębszej destabilizacji. Optymizm może być mechanizmem obronnym, zaprzeczaniem trudnościom i ignorowaniem cierpienia, które jest nieodłącznym elementem życia. W psychologii, takie podejście, zwłaszcza w obliczu traumy czy kryzysu, może prowadzić do nieadaptacyjnego unikania i braku autentycznego przetwarzania emocji. Z kolei pesymizm, choć często postrzegany jako realizm, w swojej skrajnej formie staje się paraliżującym fatalizmem, rezygnacją z działania i pogrążeniem się w beznadziei. Cioran, sam borykający się z głębokim pesymizmem, doskonale rozumiał jego destrukcyjną moc, ale jednocześnie w pewnym sensie go sublimował, przekuwając w twórczość.
Psychologicznie, słowo „nierównowaga” w cytacie Ciorana można interpretować jako brak elastyczności poznawczej i emocjonalnej. Osoba w „równowadze” nie jest ani bezkrytycznie optymistyczna, ani bezpowrotnie pesymistyczna. Jest zdolna do akceptacji złożoności, do doświadczania zarówno radości, jak i smutku, bez popadania w skrajności. Oznacza to zdolność do realistycznej oceny sytuacji, empatii wobec własnego cierpienia i cierpienia innych, a jednocześnie do poszukiwania rozwiązań i nadziei, nawet w obliczu trudności. Przekonanie Ciorana głęboko rezonuje z psychoterapią, która często dąży do pomocy klientom w osiągnięciu bardziej zrównoważonego spojrzenia na życie, uwalniając ich od sztywnych, często nieuświadomionych przekonań kształtujących ich perspektywę. W tym kontekście, zdrowie psychiczne to nie brak pesymizmu czy optymizmu, ale swoboda w ich przepływie i umiejętność ich adaptacyjnego wykorzystywania, zamiast bycia przez nie zdominowanym.