Rozsądek zawsze ma głos, tylko że lekkomyślność nie zawsze ma słuch.
Rozsądek zawsze podpowiada konsekwencje, lecz lekkomyślność często ignoruje te ostrzeżenia, ulegając impulsom i emocjom.
Cytat Władysława Grzeszczyka, „Rozsądek zawsze ma głos, tylko że lekkomyślność nie zawsze ma słuch”, jest głęboką refleksją nad dynamiką ludzkiego działania i podejmowania decyzji, rzucającą światło na fundamentalny konflikt między intuicyjnymi, impulsywnymi dążeniami a racjonalnym, przemyślanym osądem. Z perspektywy psychologicznej, cytat ten doskonale oddaje złożoność ludzkiej psychiki i procesów poznawczych, zwłaszcza tych zachodzących w obliczu wyboru.
Głos rozsądku, o którym mowa, można interpretować jako wewnętrzny mechanizm autoregulacji, oparty na wiedzy, doświadczeniu, logice i przewidywaniu konsekwencji. Jest to funkcja ego w ujęciu psychoanalitycznym, która próbuje pogodzić wymogi rzeczywistości z impulsami id i moralnymi nakazami superego. W kognitywnym ujęciu, rozsądek reprezentuje procesy myślenia system 2 – wolne, analityczne i wymagające wysiłku, które aktywują się, gdy potrzebne jest świadome rozważenie problemu.
Lekkomyślność natomiast to brak zdolności lub chęci do słuchania tego głosu. Można ją rozumieć jako wyraz impulsywności, poszukiwania natychmiastowej gratyfikacji, tendencji do ignorowania potencjalnych ryzyk lub przeceniania własnych zdolności do radzenia sobie z negatywnymi konsekwencjami. Psychologicznie, lekkomyślność często wiąże się z błędami poznawczymi, takimi jak optymizm nierealistyczny, przecenianie atrybutów pozytywnych, czy niedocenianie zagrożeń. Może także wynikać z silnych emocji, które „przejmują stery” nad racjonalnym myśleniem, prowadząc do zaniechania analizy lub ignorowania sygnałów ostrzegawczych. W kontekście procesów decyzyjnych, lekkomyślność często odpowiada myśleniu system 1 – szybkiemu, intuicyjnemu, opartego na heurystykach, które choć efektywne w wielu sytuacjach, w innych prowadzą do błędów.
Cytat podkreśla więc fundamentalny dualizm w naszej psychice: z jednej strony racjonalny imperatyw dążenia do optymalnych rozwiązań i unikania szkód, z drugiej strony skłonność do ulegania impulsom i emocjom, które zagłuszają rozsądek. Problem nie leży w braku rozsądku, lecz w niezdolności (lub niechęci) do jego słuchania, co może być uwarunkowane czynnikami takimi jak niska samokontrola, syndrom deficytu uwagi, czy po prostu chwilowe uleganie pokusie. To, że rozsądek „zawsze ma głos”, oznacza, że mechanizm ostrzegawczy i doradczy jest w nas zawsze obecny. Kluczem jest jednak zdolność do rozpoznania i respektowania tego głosu, co wymaga treningu, refleksji i świadomego wysiłku.