Ryzyko bierze się stąd że nie wiemy, co robimy.
Ryzyko bierze się z braku wiedzy i poczucia braku kontroli, wywołując lęk przed nieznanym i paraliż decyzji.
Filozofia niepewności i kontroli w obliczu ryzyka
Słowa Warrena Buffetta, że „Ryzyko bierze się stąd, że nie wiemy, co robimy”, dotykają fundamentalnych aspektów ludzkiej psychiki i filozofii bytu. Nie jest to jedynie pragmatyczna uwaga inwestora, ale głęboka refleksja nad naturą naszej egzystencji i sposobem, w jaki doświadczamy świata. Z psychologicznego punktu widzenia, ryzyko w rozumieniu Buffetta nie wiąże się w pierwszym rzędzie z zewnętrznymi, obiektywnymi zagrożeniami, ale z wewnętrznym stanem umysłu – brakiem wiedzy, poczuciem niepewności i deficytu kontroli. To właśnie ta niewiedza, a nie sam fakt możliwości poniesienia straty, generuje lęk i postrzegane niebezpieczeństwo.
Na poziomie poznawczym cytat ten odnosi się do naszego dążenia do przewidywalności i uporządkowania rzeczywistości. Umysł ludzki nie lubi luk informacyjnych; dąży do tworzenia spójnych narracji i modeli świata, które pozwolą mu antcypować wydarzenia. Kiedy brakuje nam wiedzy o konsekwencjach naszych działań, dezorganizuje to nasz wewnętrzny model rzeczywistości, prowadząc do poczucia bezradności. Ta bezradność jest paliwem dla ryzyka, ponieważ pozbawia nas narzędzi do świadomej oceny i zarządzania potencjalnymi wynikami.
W wymiarze emocjonalnym niewiedza wywołuje lęk. Lęk przed nieznanym jest jednym z pierwotnych i najsilniejszych ludzkich uczuć. Ryzyko, pozbawione ugruntowanej wiedzy, staje się synonimem braku gruntu pod nogami, a to prowokuje reakcje obronne – od unikania sytuacji, przez paraliż decyzyjny, po irracjonalną impulsywność. Co ciekawe, często wolimy wybrać z góry znaną, choć gorszą opcję (stratę), niż podjąć działanie, którego konsekwencji nie znamy – to klasyczny przykład awersji do niepewności (ambiguity aversion).
Z perspektywy filozoficznej cytat Buffetta podkreśla limit naszej racjonalności i wszechwiedzy. Jesteśmy skazani na działanie w obliczu niepełnych informacji. Prawdziwe ryzyko bierze się z iluzji, że możemy w pełni kontrolować przyszłość, podczas gdy w rzeczywistości nasze decyzje zawsze są zanurzone w oceanie niewiadomych. Akceptacja tej fundamentalnej niewiedzy jest pierwszym krokiem do świadomego zarządzania ryzykiem, a nie jego negowania. Buffett, jako inwestor, doskonale rozumie, że edukacja i dogłębna analiza (czyli zdobywanie wiedzy) są kluczem do przekształcenia ryzyka z potwora w możliwą do oswojenia zmienną.