To bardzo proste, dlaczego serce zostało uznane przed wiekami za siedlisko uczuć wyższych, wszak żaden inny organ tak żywo nie reaguje na emocje.
Serce, najbardziej reaktywny organ, stało się symbolem uczuć, odzwierciedlając pierwotne połączenie ciała i emocji.
Serce jako Metonimia Uczuć: Filozoficzna i Psychologiczna Perspektywa
Cytat Andrzeja Majewskiego trafnie ujmuje esencję archetypicznego połączenia serca z emocjami, wskazując na fizjologiczną manifestację jako pierwotne źródło tej asocjacji. To połączenie, choć współcześnie korygowane przez wiedzę neuronaukową, ma głębokie korzenie w filozofii i psychologii, kształtując nasze postrzeganie samego siebie i świata.
Z perspektywy psychologicznej, serce jawi się jako metonimia – figura retoryczna, gdzie jedna rzecz jest zastępowana przez inną, blisko z nią związaną. Bicie serca, jego przyspieszenie, palpitacje, dławienie w piersi – to wszystko są bardzo realne, somatyczne reakcje na stany emocjonalne, takie jak strach, radość, miłość czy smutek. Nasz układ współczulny, odpowiedzialny za reakcję „walcz lub uciekaj” (fight or flight), w pierwszej kolejności mobilizuje serce, zwiększając jego rytm i siłę skurczu, aby dostarczyć krew do mięśni. Emocje wywołują łąńcuch reakcji fizjologicznych, wśród których serce jest ich najbardziej namacalnym i intensywnym odzwierciedleniem. W ten sposób, serce nie jest jedynie biernym odbiorcą sygnałów z mózgu, ale staje się aktywnym uczestnikiem doświadczenia emocjonalnego, dostarczając nam wewnętrznych informacji o naszym stanie psychicznym. To właśnie ta bezpośrednia i niezaprzeczalna responsywność, a nie abstrakcyjne myśli czy subtelne zmiany w ekspresji mimicznej, uczyniła je przez wieki symbolem uczuć „wyższych” – tych, które angażują nas globalnie i wpływają na nasze funkcjonowanie na poziomie somatycznym.
Czy wiesz, że relacje z matką są kanwą
dla wszystkich innych relacji, jakie nawiązujesz w życiu?
Poznaj mechanizmy, które kształtują Cię od dzieciństwa.
Odzyskaj władzę nad sobą i stwórz przestrzeń dla nowych relacji – z matką, córką, światem i samą sobą 🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Filozoficznie, koncepcja serca jako siedliska głębokich uczuć ma swoje korzenie w antycznych kulturach, gdzie nie rozróżniano tak precyzyjnie funkcji psychicznych i fizycznych. W wielu systemach filozoficznych, serce było postrzegane jako centrum życia, woli, sumienia i inteligencji, a nie tylko organem pompującym krew. Platon umieszczał w klatce piersiowej „duszę emocjonalną” – thymoeides, będącą siedliskiem gniewu i honoru. Arystoteles widział w sercu centralny organ kontrolujący wszystkie zmysły i ruchy. Nawet w tradycjach religijnych, serce często symbolizuje centrum duchowe, miejsce spotkania z boskością, a jego czystość jest synonimem moralnej prawości. Ta holistyczna perspektywa na serce, łącząca w sobie aspekty fizyczne, emocjonalne i duchowe, tłumaczy, dlaczego ludzkość intuicyjnie przypisuje mu rolę rezonatora i manifestatora najgłębszych stanów emocjonalnych. Cytat Majewskiego jest więc nie tyle anachronizmem, co trafnym podsumowaniem trwałego, ewolucyjnie ukształtowanego związku między naszym ciałem a psychiką, gdzie serce pozostaje najbardziej widocznym świadkiem naszych wewnętrznych przeżyć.