Wartości ogólnoludzkie to te, których nie opłaca się przemycać z kraju do kraju.
Uniwersalne wartości ludzkie są wszechobecne i integralne z naszą naturą; nie wymagają transportu, gdyż są już wszędzie.
Cytat Stanisława Jerzego Leca, z pozoru prosty, otwiera głęboką perspektywę na naturę uniwersalnych wartości ludzkich, ich inherentną siłę i wszechobecność, która wykracza poza geograficzne, kulturowe, czy polityczne granice. Analizując go z psychologiczno-filozoficznego punktu widzenia, dotykamy istoty ludzkiego doświadczenia i kondycji.
Uniwersalność i transcendentalność wartości
Lec, mówiąc o „przemycaniu”, ironicznie wskazuje na absurdalność próby transportu czegoś, co jest już wszędzie. W psychologii humanistycznej, a zwłaszcza w koncepcjach Junga czy Maslowa, wartości takie jak miłość, prawda, piękno, wolność czy sprawiedliwość, są często postrzegane jako archetypiczne lub transpersonalne d. Są to dążenia i stany, które rezonują z głębokimi warstwami naszej psychiki, niezależnie od wychowania czy przynależności kulturowej. Nie są to konstrukty społeczne w takim samym stopniu jak np. normy prawne czy zwyczaje – choć kultura może modulować sposób ich ekspresji, to sama ich istota pozostaje niezmienna.
Próba ich „przemycania” sugeruje, że można je wprowadzić w miejsce, gdzie ich brakuje – co jest niemożliwe, ponieważ ich obecność jest postulowana jako fundamentalny element ludzkiego bytu.
Psychologiczny wymiar braku wartości
Kiedy Lec mówi, że „nie opłaca się przemycać”, nie oznacza to braku potrzeby tych wartości w danym miejscu, lecz raczej podkreśla ich integralność. W psychologii, brak dostępu do tych podstawowych wartości (nawet jeśli są one obecne w naszym społeczeństwie) prowadzi do głębokich patologii i cierpienia. Poczucie niesprawiedliwości, brak miłości czy naruszona wolność, to stany, które wywołują lęk, depresję, poczucie bezsensu.
W tym sensie, wartość uniwersalna nie jest towarem, który można nabyć lub sprzedać; jest ona
raczej fundamentalną warunkującą poczucie sensu i dobrostanu psychicznego.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Wartości jako fundament społeczeństwa i jednostki
Cytat Leca można również interpretować jako komentarz do niezmiennej potrzeby ludzkości do dążenia do tych wartości, niezależnie od systemów politycznych czy ekonomicznych. Nawet w najbardziej represyjnych reżimach, gdzie wolność czy godność są brutalnie tłumione, jednostki i grupy nadal do nich dążą. Nie trzeba tych wartości „importować” z zewnątrz, gdyż są one już zakorzenione w człowieku. Ich tłumienie prowadzi do wewnętrznego konfliktu i oporu. Z psychologicznego punktu widzenia, jest to oznaka zdrowego funkcjonowania psychicznego –
bunt przeciwko deprywacji podstawowych potrzeb psychologicznych.
Implikacje dla rozumienia ludzkiej natury
Tym samym, myśl Leca skłania do refleksji nad tym, że natura ludzka, pomimo całej swojej złożoności i różnorodności, posiada pewien wspólny mianownik – uniwersalny zestaw wartości.
Są one jak powietrze – niezbędne do życia i obecne wszędzie, choć nie zawsze doceniana
aż do momentu, gdy ich zaczyna brakować. Dlatego „przemycanie” ich jest daremne –
nie da się przemycić czegoś, co jest inherentnie częścią istnienia.