Wszystko, czego sobie przysięgasz nie robić, zawsze w końcu robisz
Zakazane pragnienia często powracają, ponieważ psyche broni wolności, a wyparcie wzmacnia ich nieświadomą atrakcyjność.
Kusząca Natura Zakazu: Filozoficzna i Psychologiczna Analiza Powrotu Wypartych Działań
Cytat Jamesa Jonesa, „Wszystko, czego sobie przysięgasz nie robić, zawsze w końcu robisz”, dotyka fundamentalnych aspektów ludzkiej psychiki i filozofii bytu. Na najbardziej podstawowym poziomie odzwierciedla on ironię ludzkiej woli i niezamierzone konsekwencje prób absolutnej kontroli nad sobą. Możemy go interpretować jako obserwację zjawiska znanego w psychologii jako reaktancja psychologiczna – skłonności do przywracania utraconej lub zagrożonej wolności poprzez podjęcie zakazanego działania. Kiedy nakładamy na siebie rygorystyczne zakazy, zwłaszcza te wynikające z zewnętrznych nakazów (społecznych, moralnych, religijnych) lub internalizowanych, lecz nie do końca oswojonych norm, nasza autonomia jest wyzwana. Ten wewnętrzny konflikt rodzi nie tylko opór, ale często intensywną, nieświadomie motywowaną potrzebę dowiedzenia sobie, że jesteśmy panami własnego losu, nawet jeśli oznacza to złamanie obietnicy.
Z perspektywy psychoanalitycznej, cytat ten może być odczytywany przez pryzmat koncepcji wyparcia i powrotu wypartego. Zakazanie sobie czegoś często nie eliminuje potrzeby czy pragnienia, lecz spycha je do nieświadomości. Tam jednak ono nie zanika, a wręcz przeciwnie – może zyskiwać na sile, czekając na dogodny moment, by przedostać się do świadomości i zrealizować się, często w sposób zaskakujący i nieoczekiwany dla samego podmiotu. To, czego sobie przysięgamy nie robić, staje się często silnym magnesem, obiektem fascynacji, ponieważ nosi ze sobą aurę zakazanej przyjemności lub ulgi. Z filozoficznego punktu widzenia, cytat Jonesa dotyka paradoksu wolnej woli i determinizmu. Czy nasze „przysięgi” są prawdziwym aktem wolnej woli, czy też jedynie próbą kontroli nad wewnętrznymi siłami, które w długofalowej perspektywie wykazują swoją niezależność? Możliwe, że jest to również komentarz do naszej natury – jesteśmy istotami niedoskonałymi, wewnętrznie sprzecznymi, naznaczonymi pragnieniami, które często wykraczają poza ramy racjonalnych decyzji i moralnych obligacji.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
Czy wiesz, że relacje z matką są kanwą
dla wszystkich innych relacji, jakie nawiązujesz w życiu?
Poznaj mechanizmy, które kształtują Cię od dzieciństwa.
Odzyskaj władzę nad sobą i stwórz przestrzeń dla nowych relacji – z matką, córką, światem i samą sobą 🤍
W praktyce psychoterapeutycznej często obserwuje się, że nadmierne rygory i surowe samokrytyczne zakazy prowadzą do ich złamania, a nie do trwałej zmiany. Zamiast eliminować niepożądane zachowanie, zakaz wzmacnia jego atrakcyjność, a samo złamanie obietnicy prowadzi do poczucia winy i wstydu. W tym kontekście, cytat Jonesa jest przestrogą przed idealizmem absolutnej samokontroli i zachętą do głębszego zrozumienia własnych motywacji i ograniczeń. Prawdziwa zmiana i rozwój nie polegają na sztywnych zakazach, lecz na świadomym nawigowaniu przez złożoność ludzkich pragnień i ograniczeń, akceptacji własnych słabości i poszukiwaniu autentycznych ścieżek samorealizacji.