Sentymentalizm to głupota. Robienie kasy to mądrość.
Cytat odzwierciedla cyniczny pragmatyzm: emocjonalność to słabość, zaś pieniądze to jedyna prawdziwa siła i mądrość życiowa.
Filozoficzno-Psychologiczna Analiza Cytatu z „Białego Oleandra”
Cytat Reny Gruschenka: „Sentymentalizm to głupota. Robienie kasy to mądrość.”, wypowiedziany w kontekście „Białego Oleandra”, stanowi jaskrawy przykład filozofii pragmatyzmu i nihilizmu moralnego, często obserwowanego u jednostek, które doświadczyły głębokiej traumy, rozczarowania lub które operują w środowisku charakteryzującym się bezwzględną walką o przetrwanie.
Z psychologicznego punktu widzenia, sentymentalizm – rozumiany jako wrażliwość emocjonalna, skłonność do idealizowania uczuć, współczucia czy lojalności – jest tutaj deprecjonowany jako „głupota”. Sugeruje to, że
emocje, szczególnie te związane z czułością i altruizmem, są postrzegane jako źródło słabości i podatności na ból
. W psychologii ewolucyjnej, emocje spełniają funkcje adaptacyjne, jednak w ekstremalnych warunkach mogą być postrzegane jako przeszkoda. Tego typu myślenie jest często mechanizmem obronnym, mającym na celu
odcięcie się od cierpienia poprzez stłumienie empatii i wrażliwości
. Osoba wypowiadająca te słowa mogła dojść do wniosku, że poleganie na uczuciach przynosiło jej jedynie rozczarowanie lub wykorzystanie.
Z kolei stwierdzenie „Robienie kasy to mądrość” podkreśla dominującą rolę materializmu i pragmatyzmu. „Mądrość” jest tutaj utożsamiana z umiejętnością zdobywania dóbr materialnych, co w tej perspektywie staje się jedyną wartością lub celem życiowym. Pieniądze, w tym kontekście, nie są tylko środkiem do celu, ale stają się celem samym w sobie, oferując
iluzoryczne poczucie bezpieczeństwa, kontroli i sukcesu w świecie postrzeganym jako bezwzględny
. Taka postawa może wynikać z przekonania, że kapitał materialny jest jedyną prawdziwą ochroną przed cierpieniem i jedynym źródłem realnej siły. Może to być również wynik życia w środowisku, gdzie status materialny jest jedynym wyznacznikiem wartości człowieka.
Kontekst „Białego Oleandra”, gdzie młoda protagonistka jest wrzucana w różne, często toksyczne środowiska, sprzyja rozwojowi takich mechanizmów obronnych. Różne „matki zastępcze” i postacie mentorskie, często o zniekształconej moralności, przekazują jej podobne, cyniczne poglądy. Rena Gruschenko, w swojej bezwzględności, symbolizuje pewien typ osobowości, która w obliczu życiowych trudności postanowiła odrzucić wszelkie formy sentymentalizmu na rzecz czysto pragmatycznego podejścia do życia, gdzie
jedynym kryterium sukcesu jest zysk materialny
co w długotrwałej perspektywie skutkuje pustką i izolacją emocjonalną.