Tyranem, kto surowszy jest od prawa.
Tyranem jest ten, kto arbitralnością i okrucieństwem przekracza nawet granice prawa, podważając moralność i sprawiedliwość.
Rozumienie tyrana poza prawem: wnikliwość Vauvenarguesa
Cytat Vauvenargues'a głęboko rezonuje z psychologią władzy i moralności, proponując subtelne rozróżnienie między autokratą a prawdziwym tyranem. Nie chodzi tu tylko o naruszenie litery prawa, lecz o działanie wbrew jego duchowi, o przekroczenie granic etyki, które prawo ma za zadanie strażniczyć.
Psychologiczny wymiar surowości
„Surowość” w tym kontekście nie oznacza jedynie rygorystycznego egzekwowania reguł. Oznacza raczej arbitralność, brak empatii i okrucieństwo, które wykracza poza obiektywne kryteria sprawiedliwości. Prawo, w idealnym ujęciu, ma tendencję do obiektywizacji, do ustanawiania uniwersalnych zasad. Tyran natomiast, swoją surowością, spersonalizował i zrelatywizował sprawiedliwość, czyniąc ją zależną od własnych kaprysów, uprzedzeń czy osobistych korzyści.
Przeszłość kształtuje Twoje relacje, dorosłe wybory i poczucie własnej wartości. Czas je uzdrowić 🤍
Z psychologicznego punktu widzenia, tyran, który jest „surowszy od prawa”, to osoba z zaburzonym poczuciem granic, często manifestująca narcystyczne cechy. Uważa się za wyższego od zasad, które regulują życie społeczne. Jego władza nie jest postrzegana jako służba, lecz jako narzędzie do narzucania swojej woli. Ta surowość przejawia się w braku proporcji między przestępstwem a karą, w stosowaniu podwójnych standardów, w okrucieństwie wobec podległych mu osób, często bez racjonalnego uzasadnienia poza potrzebą dominacji.
Kontekst moralny i etyczny
Cytat ten podkreśla również, że prawdziwe tyrańskie działanie nie jest po prostu aktem bezprawia, ale aktem antymoralnym. Prawo, choć niedoskonałe, aspiruje do bycia odzwierciedleniem pewnych fundamentalnych wartości etycznych. Tyran, który jest „surowszy od prawa”, świadomie lub nieświadomie, łamie tę niewidzialną umowę społeczną. Demoralizuje podległych mu ludzi, wprowadzając strach i niepewność, niszcząc zaufanie do instytucji i do porządku społecznego. Prawdziwa surowość prawa powinna być sprawiedliwa; surowość tyrana jest arbitralna i niszczycielska dla ludzkiej godności i poczucia bezpieczeństwa.