Wolność jest to prawo czynienia wszystkiego, co nie szkodzi innym.
Wolność to prawo do działania, które nie narusza dobrostanu innych, wymagające empatii i odpowiedzialności społecznej.
Wolność w etyce i psychologii: Granice jednostki i wspólnoty
Cytat Kami Marks, „Wolność jest to prawo czynienia wszystkiego, co nie szkodzi innym”, stanowi zwięzłą, lecz niezwykle głęboką definicję wolności, dotykającą zarówno fundamentalnych zagadnień filozofii moralnej, jak i psychologii społecznej oraz indywidualnej. W swojej istocie, marksowska definicja wyznacza granice wolności osobistej, umieszczając ją w kontekście interakcji społecznych i odpowiedzialności.
Z perspektywy filozoficznej, cytat ten wpisuje się w tradycję liberalizmu klasycznego, szczególnie silnie obecnego w myśli Johna Stuarta Milla. Mill, w swoim eseju „O wolności”, argumentował, że jedynym uzasadnieniem dla ograniczenia wolności drugiego człowieka jest zapobieżenie szkodzie wyrządzonej innym. Marks niejako odwraca to stwierdzenie, precyzując wolność jako właśnie to prawo, które nie narusza cudzych granic. Jest to zatem wolność negatywna – swoboda od przymusu i interwencji, lecz jednocześnie wolność z wpisanym w nią imperatywem etycznym. W psychologii, to rozumienie wolności rezonuje z teorią samoregulacji i koncepcją samostanowienia (Self-Determination Theory, SDT) Deciego i Ryana. SDT podkreśla fundamentalną potrzebę autonomii jako jednego z trzech kluczowych czynników dobrostanu psychicznego. Jednakże, autonomia w SDT nie jest synonimem braku granic; wręcz przeciwnie, jest to autonomia w kontekście kompetencji i poczucia przynależności. Prawdziwa autonomia, a co za tym idzie i wolność, wiąże się ze zdolnością do odpowiedzialnego wyboru i działania, które uwzględnia konsekwencje dla innych.
Odzyskaj wewnętrzny spokój i pewność siebie.
Zbuduj trwałe poczucie własnej wartości.
W świecie, który każe Ci być kimś, odważ się być sobą.
Radykalna samoakceptacja to zaproszenie do wewnętrznej wolności.
Zobacz, czym jest i jak wiele może Ci dać!
Psychologicznie, sformułowanie „nie szkodzi innym” podkreśla wagę empatii, współczucia i teorii umysłu (Theory of Mind). Aby nie szkodzić, jednostka musi być zdolna do przewidywania wpływu swoich działań na stan emocjonalny i fizyczny innych. To wymaga rozwiniętej zdolności do perspektywicznego myślenia i dekalego rozumienia, że nasze czyny mają realne konsekwencje. Brak empatii lub deficyty w teorii umysłu mogą prowadzić do odczuwania wolności w sposób egoistyczny i destrukcyjny dla społeczności. Wolność marksowska jest więc wolnością dojrzałą, wymagającą poczucia odpowiedzialności społecznej i zdolności do zarządzania własnymi impulsami. Jest to wolność, która sprzyja harmonii społecznej i indywidualnemu rozwojowi, ponieważ promuje działania konstruktywne, a nie destrukcyjne.
Szkodzenie innym nie ogranicza się jedynie do fizycznego naruszania integralności. Może to być równie dobrze szkoda psychiczna, emocjonalna, materialna czy reputacyjna. Cytat Marks implicite wskazuje na konieczność uwzględnienia złożoności ludzkiego doświadczenia w definiowaniu granic wolności. Jest to podstawa dla zdrowego funkcjonowania zarówno jednostki, jak i całego społeczeństwa. Utożsamienie wolności z brakiem szkody dla innych jest więc głęboko zakorzenione w zasadach etyki wzajemności i staje się fundamentem dla budowania sprawiedliwych i współczujących wspólnot.