Życie ludzkie podobne jest wielce do gry w szachy: gdy się skończy życie czy gra, to królów oraz królowe na równi z pionkami szarymi chowają zwykle razem, w jednym miejscu.
Życie to gra w szachy; po zakończeniu wszystkie figury, niezależnie od rangi, kończą jednakowo, symbolizując równość wobec śmierci.
Filozoficzno-Psychologiczna Analiza Gry w Szachy Życia
Cytat Bolesława Szczęsnego Herbaczewskiego, porównujący życie ludzkie do gry w szachy, jest niezwykle trafny i skłania do głębokiej refleksji nad naturą istnienia, wartością społeczną oraz ostatecznym wyrównaniem. Z psychologicznego punktu widzenia, ta metafora dotyka kilku kluczowych obszarów.
Po pierwsze, gra w szachy symbolizuje proces życiowy – od narodzin, poprzez rozwój umiejętności, podejmowanie decyzji, strategię i taktykę, aż po nieuchronny koniec. Każda decyzja, każdy ruch na szachownicy życia, ma swoje konsekwencje, kształtując naszą ścieżkę. Różne figury – królowie, królowe, pionki – reprezentują różnorodne role społeczne, status, władzę i wpływy, które przypisujemy sobie lub które są nam przypisane w ciągu życia. To odzwierciedla nasze egzystencjalne dążenia do osiągnięcia sukcesu, dominacji, ale także walki o przetrwanie.
Po drugie, kluczowym elementem cytatu jest ostateczne wyrównanie – „gdy się skończy życie czy gra, to królów oraz królowe na równi z pionkami szarymi chowają zwykle razem, w jednym miejscu”. Ten fragment ma głębokie implikacje psychologiczne. W obliczu śmierci, wszystkie ziemskie dystynkcje, hierarchie i różnice społeczne tracą swoje znaczenie. Niezależnie od pozycji, bogactwa czy władzy, ostateczny los jest wspólny dla wszystkich. Jest to psychologicznie uwalniające dla tych, którzy czują się zepchnięci na margines, ale może być również otrzeźwiające dla tych, którzy budowali swoją tożsamość wyłącznie na statusie i przywilejach. Śmierć jako wielki egalizator skłania do przewartościowania tego, co naprawdę ważne w życiu – nie to, co posiadamy, ale to, kim jesteśmy i jakie relacje budowaliśmy.
Po trzecie, metafora szachowa porusza kwestię kontroli i przeznaczenia. W grze w szachy mamy pewien stopień kontroli nad własnymi ruchami, ale musimy również reagować na ruchy przeciwnika (czyli na nieprzewidziane wydarzenia życiowe). Cytat sugeruje, że mimo wszelkich starań i strategii, ostateczny wynik – koniec gry – jest nieunikniony i poza naszą kontrolą. To może prowadzić do akceptacji przemijalności i skupienia się na procesie, a nie tylko na celu. Z psychologicznego punktu widzenia, uczy to pokory i umiejętności radzenia sobie z utratą kontroli, co jest kluczowe dla zdrowia psychicznego.
Wreszcie, „szare pionki” symbolizują przeciętność, zwykłych ludzi, którzy często są niedoceniani w ferworze społecznej rywalizacji. Jednak cytat podkreśla ich równość w obliczu kresu, promując tym samym idee wartości inherentnej każdej ludzkiej istoty, niezależnie od jej pozornej roli w „grze w życie”. To przypomnienie, że w swej istocie jesteśmy wszyscy tacy sami i dążymy do podobnych potrzeb ludzkich.