Błędem, który często popełniają osoby cierpiące na problemy z poczuciem własnej wartości, jest przekonanie, że jesteśmy godni szacunku tylko wtedy, gdy jesteśmy godni podziwu.
Błędnie łączymy godność z podziwem, zapominając, że prawdziwa wartość jest bezwarunkowa i inherentna każdemu człowiekowi.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad Godnością
Cytat Christophe’a Andrégo uderza w samo sedno problemu niskiego poczucia własnej wartości, odsłaniając jego głęokie korzenie poznawcze i emocjonalne. Wskazuje na błędne równanie, które często formułują osoby zmagające się z tym wyzwaniem: godność = podziw. To przekonanie, choć na pierwszy rzut oka wydawać się może intuicyjne w kontekście aspiracji społecznych, jest w istocie pułapką, która prowadzi do niekończącego się dążenia do doskonałości i niemożliwego do zaspokojenia pragnienia uznania.
Z perspektywy psychologii poznawczej, jest to przykład dysfunkcyjnego schematu myślowego. Osoby te internalizują warunkową formę akceptacji – „będę wartościowy, jeśli będę wzbudzał podziw”. Taka kognitywna dystorsja prowadzi do spirali lęku i frustracji. Każda porażka, każdy brak uznania czy nawet neutralna reakcja otoczenia, jest interpretowana jako dowód na brak wewnętrznej wartości, potwierdzając pierwotne przekonanie o niegodności. To z kolei wzmaga potrzebę kolejnych „dowodów” na swoją wyjątkowość, tworząc błędne koło, w którym poczucie wartości staje się uzależnione od zewnętrznych źródeł, zamiast wypływać z wewnętrznego poczucia własnej godności.
Filozoficznie, cytat dotyka fundamentalnej kwestii wartości bezwarunkowej versus wartości warunkowej. André sugeruje, że prawdziwa godność nie jest czymś, co należy sobie zapracować poprzez osiągnięcia czy talenty, ale jest inherentną cechą każdego człowieka. Niezależnie od sukcesów, statusu czy opinii innych, każda jednostka posiada niezbywalną wartość. Problem polega na tym, że społeczeństwo często promuje model wartości oparty na osiągnięciach i porównaniach, co wzmacnia błędne przekonanie o konieczności bycia godnym podziwu. W psychoanalizie moglibyśmy mówić o internalizacji surowego superego, które nieustannie ocenia i każe za niedoskonałości. Zatem, kluczem do zdrowego poczucia wartości jest odróżnienie godności od podziwu i ugruntowanie własnej wartości w jej bezwarunkowym aspekcie – samej egzystencji i bycia sobą.
Wnioski i Implikacje
Zrozumienie tego mechanizmu jest kluczowe w terapii. Praca z osobami cierpiącymi na niskie poczucie wartości powinna koncentrować się na przebudowaniu tych błędnych schematów poznawczych i na ugruntowaniu przekonania o wartości samoistnej. To proces, który wymaga empatii, cierpliwości i stopniowego odchodzenia od zewnętrznych miar sukcesu na rzecz akceptacji i miłości do samego siebie, niezależnie od oceny innych.