Słuchanie jest dawaniem; nie tylko odpowiedzi, lecz także obecności.
Słuchanie to dawanie uwagi, empatii i bezwarunkowej obecności drugiej osobie, a nie tylko oczekiwanie na odpowiedź.
Głębokie zrozumienie cytatu Christophe'a André: Słuchanie jako akt dawania
Cytat Christophe'a André, francuskiego psychiatry i psychoterapeuty, „Słuchanie jest dawaniem; nie tylko odpowiedzi, lecz także obecności”, jest niezwykle głęboki w swoim filozoficzno-psychologicznym wymiarze. Dotyka on sedna ludzkiej interakcji i komunikacji, wykraczając poza powierzchowne rozumienie słuchania jako biernego odbierania dźwięków. André redefiniuje słuchanie jako aktywny akt dawania, co ma fundamentalne znaczenie dla naszego dobrostanu psychicznego i jakości relacji.
W tradycyjnym ujęciu, słuchanie często kojarzone jest z oczekiwaniem na swoją kolej do mówienia, z poszukiwaniem luk w wypowiedzi drugiej osoby, aby wtrącić własne zdanie, poradę lub anegdotę. André sprzeciwia się temu redukcjonistycznemu podejściu. Podkreśla, że prawdziwe słuchanie, to dawanie „nie tylko odpowiedzi”. Oznacza to, że cel słuchania nie leży w znalezieniu rozwiązania problemu drugiej osoby ani w natychmiastowym zaspokojeniu jej potrzeby, lecz w czymś znacznie bardziej fundamentalnym – w ofiarowaniu „obecności”.
Czym jest ta „obecność”? Z perspektywy psychologicznej, obecność to stan pełnego zaangażowania uwagi i świadomości. To bycie tu i teraz, bez oceniania, bez przerywania, bez projekcji własnych idei i założeń. To empaticzne zanurzenie się w świecie drugiej osoby, pozwalające jej poczuć się widzianą, słyszaną i akceptowaną. Kiedy słuchamy z pełną obecnością, dajemy drugiej osobie przestrzeń do wyrażenia siebie, do eksploracji własnych myśli i uczuć, bez presji czy konieczności spełniania naszych oczekiwań. Dajemy jej poczucie bezpieczeństwa i wartości, co jest fundamentalną potrzebą każdego człowieka.
Z punktu widzenia psychologii humanistycznej, szczególnie w nurcie terapii skoncentrowanej na osobie Carla Rogersa, „obecność” jest kluczowym elementem autentycznej relacji terapeutycznej. Rogers podkreślał wagę bezwarunkowej akceptacji, empatii i spójności terapeuty. Te elementy są właśnie wyrazem dawania swojej obecności. Kiedy ofiarujemy komuś obecność, komunikujemy: „Jestem tutaj dla ciebie, bez względu na to, co powiesz. Akceptuję cię takim, jakim jesteś”. To dawanie jest bezinteresowne i budujące zaufanie, stanowiące podwaliny zdrowych relacji międzyludzkich.
Filozoficznie, cytat André nawiązuje do koncepcji intersubiektywności – wzajemnego oddziaływania podmiotów, gdzie sens i znaczenie powstają w procesie wymiany. Słuchanie jako dawanie obecności jest aktem tworzenia wspólnej przestrzeni, w której obie strony mogą się rozwijać i doświadczać wzajemnego zrozumienia. Jest to przeciwieństwo monologu, gdzie jedna strona dominuje, a druga jest marginalizowana. Słuchanie w tym ujęciu jest aktem miłości, szacunku i potwierdzenia istnienia drugiego człowieka.
W kontekście zdrowia psychicznego, zdolność do dawania i przyjmowania takiej obecności jest kluczowa dla redukcji poczucia osamotnienia, lęku i depresji. Ludzie, którzy czują się naprawdę słuchani i widziani, są bardziej stabilni emocjonalnie i mają większą zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami. Cytat André przypomina nam, że najcenniejszym darem, jaki możemy ofiarować drugiemu człowiekowi, często nie jest rada czy rozwiązanie, lecz po prostu nasza pełna, empatyczna obecność.