Celem wychowania powinno być to, by dziecko nie robiło rzeczy niepożądanych nie dlatego, że się nas boi, ale dlatego, że nas lubi i szanuje.
Wychowanie powinno budować etykę z miłości i szacunku, nie lęku. To sprzyja internalizacji wartości i prawdziwej moralności.
Co tak naprawdę znaczy cytat Wojciecha Eichelbergera?
Cytat Wojciecha Eichelbergera, „Celem wychowania powinno być to, by dziecko nie robiło rzeczy niepożądanych nie dlatego, że się nas boi, ale dlatego, że nas lubi i szanuje.”, przenika przez fundamentalne aspekty rozwoju ludzkiej psychiki i relacji międzyludzkich, akcentując przejście od zewnętrznej kontroli opartej na strachu do wewnętrznej, zintegrowanej motywacji opartej na miłości i szacunku. Z perspektywy psychologii rozwojowej, słowa Eichelbergera podkreślają różnicę między dwoma mechanizmami socjalizacji: ujarzmieniem behawioralnym a internalizacją wartości.
Ujarzmienie, zakorzenione w behawioryzmie i technikach karania, prowadzi do unikania niepożądanych zachowań z obawy przed konsekwencjami. Dziecko poddane takiemu modelowi wychowania, będzie unikać nagannych czynów nie z powodu zrozumienia ich szkodliwości, lecz z lęku przed wymierzoną karą lub dezaprobatą. Jest to forma kontroli zewnętrznej, która nie sprzyja rozwojowi autonomii, samodzielnego myślenia ani empatii. W dłuższej perspektywie, może prowadzić do powstawania lęków, frustracji, a nawet wrogości, a w konsekwencji do manipulowania otoczeniem, by uniknąć kary, a nie do prawdziwej zmiany zachowania.
Z kolei model wychowawczy oparty na miłości i szacunku, kładzie nacisk na rozwój wewnętrznego kompasu moralnego. Kiedy dziecko czuje się kochane i szanowane przez opiekunów, rozwija silną więź emocjonalną – więź przywiązania. Ta więź staje się podstawą do internalizacji wartości i norm społecznych. Dziecko, które darzy opiekunów sympatią i szacunkiem, chce ich zadowolić, naśladować ich pozytywne wzorce i postrzega ich jako autorytety, których zasady są sensowne i służą jego dobru. W tym ujęciu, niepożądane zachowanie jest powstrzymywane nie z lęku, ale z poczucia odpowiedzialności, empatii i pragnienia utrzymania harmonijnej relacji. Jest to podejście budujące zdrową samoocenę, kompetencje społeczne i poczucie przynależności. Z perspektywy filozofii, cytat ten dotyka kwestii autentyczności moralnej i wolności woli. Prawdziwa moralność wynika z wewnętrznego przekonania, a nie z zewnętrznego przymusu. Wychowanie, które stawia na miłość i szacunek, daje dziecku narzędzia do wykształcenia własnego, niezależnego systemu wartości, prowadząc do bardziej spełnionego i odpowiedzialnego życia. To droga do budowania społeczeństwa opartego na empatii i zrozumieniu, a nie na strachu i posłuszeństwie.