To, co czujesz, to jedno. Ale to, co z tym zrobisz – to już twoja decyzja.
Nie kontrolujemy uczuć, ale zawsze decydujemy, jak na nie zareagujemy, przyjmując odpowiedzialność za nasze wybory.
Ewa Woydyłło, w tych kilku zwięzłych słowach, dotyka fundamentalnego psychologicznego i filozoficznego aspektu ludzkiego doświadczenia: relacji między emocją a wolną wolą. Pierwsza część zdania – „To, co czujesz, to jedno” – uznaje nieuchronność i często mimowolność naszych reakcji emocjonalnych. Emocje są pierwotne, automatyczne, zakorzenione w naszej biologii i historii doświadczeń. Są jak fale, które pojawiają się na oceanie naszego wnętrza, często bez naszego bezpośredniego zaprogramowania czy świadomej decyzji. Strach, radość, smutek, gniew – pojawiają się, wzywając naszą uwagę, informując nas o naszym otoczeniu i stanie wewnętrznym. Te odczucia są częścią bycia człowiekiem; nie możemy ich po prostu wyłączyć na zawołanie, choć możemy nauczyć się rozpoznawać ich źródła i wzorce.
Kluczowa zmiana narracji następuje w drugiej części: „Ale to, co z tym zrobisz – to już twoja decyzja.” To stwierdzenie jest potężne, ponieważ przenosi odpowiedzialność z biernego doświadczania emocji na aktywną rolę podmiotu. Psychologicznie, jest to esencja samoświadomości i samoregulacji. Nie jesteśmy skazani na bycie niewolnikami naszych emocji. Choć nie wybieramy tego, co czujemy, mamy moc wyboru, jak na te uczucia zareagujemy. Ta „decyzja” manifestuje się na wielu poziomach: od czysto behawioralnego (czy uderzę, czy porozmawiam), przez poznawczy (jak zinterpretuję tę emocję, czy poddam się negatywnym myślom, czy poszukam alternatywnych perspektyw), aż po egzystencjalny (jakie wartości zdecyduję się ucieleśnić w obliczu tego uczucia, czy pozwolę mu zdefiniować moją tożsamość, czy też użyję go jako bodźca do wzrostu).
Filozoficznie, cytat ten rezonuje z koncepcjami egzystencjalistycznymi, które podkreślają ludzką wolność i odpowiedzialność za swoje wybory, nawet w obliczu determinujących okoliczności. Viktor Frankl, na przykład, mówił o „ostatniej ludzkiej wolności” – wolności wyboru postawy w każdych okolicznościach. Cytat Woydyłło odzwierciedla tę ideę: choć ból czy lęk mogą być narzucone, nasza odpowiedź na nie jest wyborem. W kontekście terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), cytat ten jest wręcz jej kamieniem węgielnym: skupia się na zmianie reakcji na automatyczne myśli i emocje, zamiast na próbie ich eliminacji. Nie chodzi o kontrolę nad uczuciami, ale o kontrolę nad tym, co z nimi robimy. To wyraz siły woli, zdolności do dystansu do własnych stanów wewnętrznych i odpowiedzialnego kształtowania własnego życia mimo, a może właśnie dzięki, bogactwu naszych emocjonalnych doświadczeń.